Жабрайыл Мамаев: «Террорчулукъ – инг де заралы кёп зиян»

   


Пятница, 06.04.2018г. — «ЁЛДАШ».


Хумторкъали районда террорчулукъгъа къаршы иш нечик юрюлегенни гьакъында билме сююп, мен шо къуллукъну кютеген къурумланы инг де биринчиси деп санама ярайгъан полиция къуллукъчуларыны гьаракатын ахтарып, оьрде эсгерилген районну полиция бёлюгюнде болдум. Бёлюкню штабыны начальниги Жабрайыл Мамаев булан шо, яман агъусу булангъы жинаятчылыкъгъа къаршы юрюлеген ишлени яшавгъа чыгъарыв янларыны гьакъында лакъыр этдик. Шо лакъырлашыв охувчуланы тергевюне де бериле.


 

– Оьзге муниципалитетлерде йимик, мунда да террорчулукъгъа къаршы, экстремизмни идеологиясына къаршы юрюлеген ишлер бардыр. Оланы гьа­къында да айтарсан. Тек бир башлап шо жинаятчылыкъны зек агъусу халкъ учун нечик зараллы экенни сиз нечик англайгъанны билме сюер эдим.



– Террорчулукъ нечик яман иш экенни билмейген адам ёкъдур. Биз ону дагъы да яхшы англайбыз. Бизин къуллукъчулар олар булан бетге-бет ёлугъа, оьлгенлери, яралангъанлары бола. Гьар гюн йимик ойлашма тюше шо гьакъда. Къоркъув ёкъ, сакъ болма тарыкъны анг­лайсан. Оланы атылтывларындан зарал гелгенлени гьакъында ойлайсан. Террорчулукъ – инг зараллы жинаятчылыкъ. Огъар къаршы ябушув янгыз ихтиярлар якълав къурумланы тюгюл, жамиятны да иши деп айтса да ярай. Халкъ да шо ишге къошулмаса болмай.


– Нечик иш юрютесиз шо ёлда сиз. Бирлерин эсгерип не айтма боласан?



– Муна, тангала бизин район центрда шо ёрукъда уьйренив чаралар оьтгережекбиз. Бизин маданият центрда, маданият управлениени уьюне террористлер бомба яшыргъан болуп, бизин къуллукъчулар шо атылтыв алатны тапма тарыкъ. Шо бинада яшланы художественный школасы да бар. Булай уьйренивлер оьтгереген вакъти бирче гьаракат юрютеген тюрлю структуралар бир-бирин англап иш гёрмек учун сынав топлай. Оьзю де гьар кварталда бир керен оьтгериле.




– Сизден къайры дагъы да не йимик къуллукълар ортакъчылыкъ эте шолай чаралар оьтгереген вакъти.



– МЧС, УФСБ, районну антитеррор комиссиясы, от сёндюрювню 46 номерли бёлюгю, район больница, маданият управлениеси. Шу къурумлар полицияны къуллукъчулары булан бирче уьйренив чараланы вакътисинде бир-бирин англап, алгъа салынгъан ишни яшавгъа чыгъарма тарыкъ.


– Сен бир аз алда террорчулагъа къаршы этилеген ишге халкъ да оьз къошумун болдурма тарыкъ деген пикруну айтгъан эдинг. Шону нечик англама бола?



– Къайсы къурумну ишине де халкъны янындан тиеген кёмеги бола. Школаларда шо янындан ата-ана комитети кёмек эте. Ватандашлар да, пачалыкъ къурумлар да бир-бирин англап, бирче иш гёрме тарыкъ экенин гьалиги заманда «жамият советлени» кёплюгю де гёрсете. Жамиятны ихтиярлар якълав къурумлагъа этме тарыкъ кёмеги дагъы да бек умпагьатлы. Бирев шекленив тувдурагъан затны гёрсе, шо гьакъда телефон булан билдирсе яхшы. Гьали телефонларсыз юрюйген адам ёкъ.



Янгыз террорчулукъда тюгюл, оьзге ишлеге де ватандашланы кёмеги тез тийме бола. Наркотиклени яягъан адамны биле буса, ону гёрмейген гиши болуп турма ярамай. Ону яманы гюн сайын, йыл сайын арта. Жинаятчылыкъ булан машгъул болагъанланы излеп, тутуп, такъсырламакъ туврадан бизге тиеген къуллукъ болса да, халкъ да шолай яман ёллагъа тюшгенлеге болагъан къаршылыгъын билдирсе, оьзлеге де яхшы болур.




– Террорчулугъу учун туснакъгъа тюшюп чыкъгъанлар бармы районда яшайгъан?



– Террорчулукъ иши учун такъсырланып, эркинликге чыкъгъанда бизин ра­йонгъа тав районлардан гелген 3 адам бар эди. Биз гьар айда уьч керен оланы уьйлерине барып тергеп, шо жинаятчылыкъны заралын айтып, англатыв иш юрюте эдик.


– Сириягъа гетгенлер бармы?



– Бизин районда учётгъа алынгъан 8 адам бар Сириягъа гетген. Шо мен айтагъан 3 адам да шоланы арасына гире. Бирдагъы бир адам Сириягъа гете турагъан ерде биз ону токътатдыкъ. Англатыв иш юрютдюк, кёмек болду.


– Террорчулукъ гьалиги девюрню инг яман тюсю де, агъусу да булангъы жинаятчылыкъ балагьы деп токъташдырма да ярай. Сиз дагъы да яхшы билесиздир, атылтывлар булан адам оьлтюрювден къайры да, террорчулукъну оьзге зияны да ёкъ тюгюлдюр…



– Озокъда бар. Террорчуланы гьазирлейген, уьйретеген, шону башына алып айланагъанланы мурады бир. Олар аслу гьалда халкъны арасына къоркъув салма сююп ишлей. Бир ерде террорчу атылтып бир нече адамны оьлтюрте. Шондан сонг маълумат къураллар болуп гетген ишни гьакъында халкъгъа билдире. Адамлар къоркъа. Бирлери онча гьай этмей къойса да, бирлери шолай ишлени юрегине бек ювукъ ала. Гьар ким гьар тюрлю ойлаша чы.


– Нечик адамлагъа бек таъсир эте террорчулукъну къайгъысы?



– Шо бек таъсир эте оьзюне оьзюню инаныву аз адамлагъа. Бола чы олайлар. Бир ишни яшавгъа чыгъарма урунса, боларманмы, болмасманмы деп ойлаша къала.



Террорну къоркъув булан халкъгъа гелтиреген зияны жамият учун дагъы да бек зараллы. Эсигиздеми, Дубровкадагъы театр центрына терракт этилген сонг театрлагъа, концертлеге барагъан адамланы санаву аз болгъан эди. Озокъда, стреслер заман гетип тая, тек террорчулукъну оьз заманында токътатмаса ярамай.


–Жамият арагъа террорчулукъ салма сюеген къоркъувну алдын алма чы бек къыйын. Тек шолай оьзлеге инаныву аз хасиятлы адамлагъа кёмек гьисапда нечик таклифлер берме бола?



– Олай гезиклерде ичкини, наркотик­лени къоллама ярамай. Ахырда олар дагъы да бек къоркъагъан болуп къала. Ичмесе яда тартмаса туруп болмай.



Оьзюне сююнч гелтиреген ишлени кёп этме тарыкъ. Физкультура, спорт кёмек эте. Къаркъара осал буса, адамны ичине гирген къоркъувну ондан къувалап чы­гъарма къыйын. Доктордан, психологдан кёмек излесе де эрши тюгюл.


– Террорчуланы гьазирлейгенлер оьзлеге къыйышывлу яшланы тапма да кюйлер излемей тюгюлдюр. Айрокъда жагьил яшлар, шоланы торларына тюшмесин учун, нечик юрюме тарыкъ?



– Яман ишни юрютегенлер оьзлени жинаятчылыгъын не буса да бир муратгъа байлап, планлар къуруп ишлей. Экстремизм, террор да шолай. Шо ёлну башын тутгъанлар оьзлени сыдыраларын толтура турмакъ учун юрютеген идеологиясы – олар учун бек тарыкълы къуллукъ. Олар кёбюсю гьалда интернет байлавлукъну къоллап ишлей. Жагьиллер нечакъы бек биле буса да, оланы англав даражасы осал бола. Яшав сынаву болмагъан сонг, оланы яхшы янгъа болсун, яман янгъа болсун, тартма тынч. Озокъда, олагъа да, ата-анагъа да, охув ожакълагъа да бек сакъ турма тарыкъдыр деп эсиме геле.


– Бизин жагьил яшланы бир тайпасыны бир вакъти Сириягъа барса яхшы деп ойлашып, гетгенлери болду. Олар, озокъда, гьалны англамай болгъандыр. Ким биле, алданып, инанма да инангъандыр…



–Болду олайлар. Террорчулагъа къошулагъанлар кёбюсю оьзлер не этегенни толу англамай. Оланы политика англаву да бек осал бола. Рагьмулугъу саялы яхшы ишге къошулайыкъ деп ойлаша бирлери.



Яшлар яшлыгъын этип къоя буса да ярай. Тек олар нечик алай да террорчуланы уьюрлерине къошулуп жинаятчылыкъ иш юрютсе, законну алдында жавап берме тарыкъ. Гьар ким этеген ишине оьзю жавап бере.


– Дюр дагъы, къумукъларда айта­гъан кюйде, гьай амандан пайда ёкъ. Тек, хата иш этип, сонг гьёкюнюп тюз ёлгъа къайтгъанлагъа янгыдан яхшы яшав къурмагъа имканлыкълар бар чы?..



– Бар озокъда. Эгер де ол адам оьлтюрмеген буса, уллу зараллар гелтирмеген буса, суд огъар кёмек этежек. Пачалыкъны янындан шолай политика да юрюле. Муна бираз алда Дагъыстан Республиканы прокурору Денис Попов оьтгерген бир генгешде билдирген кюйде, Дагъыстанны ихтиярлар якълав къурумларыны алдында токътагъан масъалаланы арасында инг аслусу, о да – туснакълардан чыкъгъанланы дагъы да шо алдагъы террорчулукъ ишлеге къошулагъанын токътатмакъ. Оланы тергевсюз къоймай этилеген къуллукъну мекенлешдирмек. Олай демек, шолай адамланы унутуп къоймайлы, олагъа тюз ёллагъа тюшме кёмек этилме де тарыкъ демек бола.


– Жабрайыл, сен нечик ойлашасан, террорчулукъну балагьы бизин жамият арадан таярмы?



– Мени эсиме гелеген кюйде, террор, экстремизм йимик уллу жинаятчылыкъланы оьмюрю узакъ болма кюй ёкъ. Халкъ парахат яшама сюе. Пачалыкъ олар булан ябуша. Къайсы уьлкеде де шолар болса, арчылмакъны гьаракаты юрюле. Уьлкелер бир-бири булан бир болуп олагъа къаршы иш юрюте. Нечик алай да, шо жинаятчылыкъ адам арадан таймаса бажарылмай.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля