Зарема Жанхуватова: «Бу конкурсланы бек агьамияты бар»

– Агъарагьим Магьамматович,   булай конкурсларда жюрини члени гьисапда кёп ортакъчылыкъ этгенсиз. Гьалиги конкурс ярышны алдагъыларындан не башгъалыгъы бар эди?


– Биринчилей, йылдан-йылгъа конкурс муаллимлени алдына салагъан тапшурувлар четимлеше, талаплар арта, аз заманны ичинде олагъа оьзлени касбу бажарывлукъларын гьар янындан гёрсетмеге тюше. Шолайлардан конкурсгъа артда къошулгъан билим берив проект санала: 15 минут заманны ичинде уллу теманы чечме герек. Бу йыл    ортакъчыланы гьазирлиги айрыча гьис этилине эди, айрокъда шагьарлы муаллимлени гьазирлиги. Экинчи тиретге чыкъгъан беш де муаллим оьзлени бажарывлугъун оьр даражада гёрсетди деме ярай. Амма Зарема Жанхуватова алдынлыкъны алды.

– Ана тилни муаллими гьисапда Зарема Абакаровнаны гьакъында не айтмагъа боласыз?


– Эки йыл алда ана тиллени муаллимлерини арасында оьтгерилген конкурсда биз Зарема Абакаровна булан бирче жюрини членлери гьисапда ортакъчылыкъ этдик. Шо конкурсданокъ да ол ана тилден, адабиятдан мекенли гьазирлиги булангъы муаллим экенлигине, оьз касбусуна бюс-бютюнлей берилгенлигине, ана тилибизни, адабиятыбызны, маданиятыбызны, шолардан таба савлай халкъыбызны теренден сюегенлигине мюкюр болдум. Бу йыл буса магъа Зарема Абакаровна булан башгъа янындан – шо конкурсну ортакъчысы гьисапда таныш болма насип болду: бир башлап Магьачкъаладагъы школаланы муаллимлерини арасында оьтгерилеген конкурсда, гьали буса республиканы оьлчевюнде оьтгерилген конкурсда.

– Зарема Абакаровнаны дарсларыны темасы, оланы къурулушу, гьалиги дарсланы талапларына жавап береген даражасы нечик эди?


– Конкурсну эки де канзисинде Зарема Абакаровна Анвар Гьажиевни яратывчулугъуна тергев бакъдыргъан эди. Шагьарны оьлчевюндеги конкурсда шаирни «Авузгъа бош акъ бабиш» деген ёммагъын, республиканы оьлчевюндеги конкурсда буса ону «Анадол айтды» деген шиърусуна гёре дарслар юрютдю. Зарема Абакаровнаны шо эки де дарсы – къумукъ адабиятдан оьтгерилеген дарсланы уллу, гёрмекли уьлгюлери деп айтсам, бирдокъда къопдурув болмас. Неге тюгюл де, ону шо дарслары гьар-бир ягъындан ойлашынып къурулгъаны, дарсланы гьар бёлюгюню алдына салынгъан муратлар     тыгъыс байлавлукъда чечилегени гёрюне эди. Зарема Абакаровна оьзю юрютген дарсларда тюрлю-тюрлю методика къайдалардан (мердешли ва адатланмагъан) уста кюйде пайдаланып бажарды. Дарсларын къужурлу къуруп, муаллим охувчуланы дарсгъа иштагьлыгъын гьазиринде уятма бажарды. Дарсланы башындан ахырына ерли дегенлей яшлардан шо иштагьлыкъ таймагъан кюйде де турду.

– Конкурсну жюрисини членлерини арасында Зарема Абакаровнагъа башгъа-башгъа берилген къыйматлар болдуму?


– Жюрини ортакъчыларыны къыйматлары бир гёнгюллю эди: Зарема Абакаровна гьакъ, гьалал кюйде биринчи ерге ес болду. Шо кюйде гёнгюллюкде ол Магьачкъаланы оьлчевюнде оьтгерилген конкурс ярышда да биринчи ерге ес болгъан эди.


Зарема Абакаровна Ленингент посёлокну 35 номерли гимназиясында къумукъ тилден ва адабиятдан муаллим болуп ишлейгенли 20 йыл бола. Ана тилни кабинетине гиргендокъ, бу муаллимни оьз ишине гьакъ юрекден берилгенлиги гёрюнюп къала: бек арив ясандырылгъан кабинет, ана тилни ва адабиятны тюрлю-тюрлю бёлюклерине багъышлангъан багьалы стендлер, охувчуланы тилден, адабиятдан илму ишлери, гьар тюрлю алатлар…


Гимназияны директору, педагогика илмуланы кандидаты, ДР-ни ва РФ-ни ат къазангъан муаллими Чакар Межитовна Межитова ону гьакъында сагьатлар булан сёйлеме рази эди.


– Мен директор болуп ишлейгеним 30 йылдан да артыкъ бола. Ана тиллени шулай муаллимлери баргъа мен оьзюмню насипли адам гьисап этемен. Эки йыл алда бизин гимназияны авар тилден муаллими Гюлшат Абдусаламовна Бютюнроссия конкурсда биринчиликни алып гелди. Гьали шолай уьстюнлюкню Зарема Абакаровнадан да къаравуллайбыз.


Бу бизин эки де муаллимге гимназияда къызардашлар дей. Олар гьар заман бир-бирин тута, кёмеклеше, гимназияны ишлеринде бек актив кюйде ортакъчылыкъ эте; кабинетлери де оьзлер сююп къырый-къырыйында ерлешген. Буланы экевюне де ишден къайры зат тарыкъ да тюгюл. Оьз ишине берилген, гьалиги заманны алдынлы къайдалары булан ишлейген бажарывлу касбучулар, насигьатчылар ва тарбиялавчулар. Республикабызны оьзге кёп миллетли школаларына бизин гимназияны уьлгюге гелтирме ярай. Биз бир заманда да къумукъ-авар деп я яшланы, я уллуланы айырмагъанбыз.


Зарема Абакаровнагъа яшланы ана тилни уьйренивге къаравун, оланы дарслагъа янашывун, китаплар булангъы аралыгъын сорайман.


– Китаплар бар, яшлар ана тилни нечакъы да сюе, дарслагъа иштагьлы юрюй, гьар тюрлю ишлерибизде актив кюйде ортакъчылыкъ эте. Журналлагъа, оьзге предметлерден йимик, ана тилден къыйматлар салына. Бизин савлай гимназияда охув ва тарбиялав иш оьр даражада юрюле. Директорубуз республикада кёп абурлу ва белгили адам. Охувчулар да шону биле.


Конкурсну гьакъында айта туруп, З.А. Жанхуватова булай деди:


– Магъа мунда ортакъчылыкъ этмеге Магьачкъалада оьтгерилген ана тиллени шагьар конкурсунда биринчи ерни алмакълыгъым имканлыкъ берди. Бу конкурсда ана тилден дарс бермекден ва ону юрютмекден къайры, билим берив проектни талапларын кютме де герек эди. Шо проектни темасын бизге конкурс башланмагъа ярым сагьат къалгъанда билдирди. Магъа тюшген тема бизин гимназиябызны аслу темасы булан рас болду: «Ана тил – охувчуланы патриот ругьда тарбиялавну къуралы», демек, оьзюмню сёйлевюмню къурувда ва соравлагъа жавап беривде мен гьеч къы­йынлыкъны гьис этмедим. Он минут сёйлейсен, беш минут соравлагъа жавап бересен. Арив оьтдю.


Йылны боюнда бизин гимназияда предметни айлыкълары оьтгериле, гьар муаллим 5-6 ачыкъ дарс бере. Охувну барышында яшланы тюрлю-тюрлю проектлеге къуршайбыз, инновация технологияланы къоллайбыз. Мисал учун, мени 8 -нчи класдагъы охувчуларым бу йыл «Мени агьлюм» деген проект булан ишлей, 10 -нчу класым «Мени юртум» деген проектге гёре яратывчулукъ ишлер юрюте. Ондан къайры, гетген йыл шагьарны оьлчевюнде оьтгерилген фестивальда мени охувчуларым «Акъ бабиш» деген инсценировканы салып, биринчи ерни алды. Мен оьзюм ана тиллени гюнюне багъышлангъан ДГПУ -да оьтгерилген республика конференцияда ортакъчылыкъ этдим


Дарсымны гьакъында айтсам, бизин сююмлю шаирибиз Анвар Гьажиевни «Анадол айтды» деген шиърусун алгъан эдим. Артдагъы йылларда мердешленип,   булай конкурслагъа оьзге школаланы охувчулары да чакъырыла. Оьр даражада дарс бермек учун ана тилни яхшы билеген охувчулар да болма герек. Юртдан гелген муаллимлер тилни яхшы билеген охувчулар булан ишлей, шагьардагъылар – бираз башгъа. Шо себепден конкурсгъа оьзге школалардан да охувчулар чакъырыла. Мени дарсымда оьзюмню охувчуларым булан бирче конкурс юрюлеген 11-нчи гимназиядан ва 19 номерли Таргъу школадан яшлар ортакъчылыкъ этди. Кёп баракалла болсун, кёп арив жаваплар бердилер.

– Бизин къумукъ тилни бугюнгю гьалы гьакъында нечик ойлашасан?


– Булай конкурсланы ана тилни абурун гётеривде, ону уьйренивде   уллу агьамияты бар. Савлай республикадан оьзлени районларында, шагьарларында алдынлыкъны алгъан муаллимлер ортакъчылыкъ эте. Барыбыз да таныш болабыз, сынав алышдырыв иш юрюле, бир-биревге кёмеклешебиз. Алдагъы вакътилерде юрт школаларда ана тилни уьйренив шайлы къолай салынгъан эди буса, бугюнлерде бизин юртларыбызда ону уьйренив осаллашгъан, муаллимлеге арив кабинетлер къуруп, оланы толу кюйде тийишли алатлар булан таъмин этип ишлемеге имканлыкълар ёкъ. Биз билеген кюйде, бир-бир школаларда бир класда 2-3 китап тюгюл ёкъ. Озокъда, булай гьал яшланы предметге къаравун, сюювюн, абурун артдырмагъа кёп четим эте.


Зарема Абакаровна янгыз уьлгюлю дарслар берип къоймай. Савлай гимназияны оьлчевюнде юрюлеген гьар-бир ишде де ортакъчылыкъ эте.


Бу йыл белгили жамият чалышывчу Жалалутдин Къоркъмасов тувгъанлы 140 йыл тамамлана. Шогъар байлавлу болуп З.А. Жанхуватова гьалиден башлап иш гёре. 1 -нчи октябрде оьтгерилежек шо агьвалатны гьазирлевге ва оьтгеривге муаллимни бары да класларыны охувчулары къуршалгъан, тамгазетлер гьазирленген. Гьар охувчу «Яш Къоркъмасовчу» деген темагъа материаллар жыя.  


Гезикли конкурс битди. Бизин тамаша этген зат – бу конкурсда юртлу мауллим тюгюл, шагьарлы муаллим уьстюн гелгенлик. Ондан къайры, экинчи ва уьчюнчю ерлеге де Избербаш ва Дербент шагьарлардан гелген муаллимлер ес болду. Шо буса бугюн шагьарлы школаларыбызда, оьз ишине берилип, яхшы натижаланы къолда этип болагъан муаллимлерибиз барына шагьатлыкъ эте. Шу ярышларда биринчи ерни алгъангъа – 20, экинчи ерни алгъангъа – 15, уьчюнчю ерни алгъангъа 10 минг манат акъча савгъатлар тапшурулду.


Бу ерде мен баянлыкъ гьисапда бир эсгерив этме сюемен: ана тиллени муаллимлерини шу конкурсу онунчу деп санала, тек о бираз башгъа. 2008 -нчи йыл болгъанча конкурслар республикабызда «Йылны муаллими» деп оьтгериле эди. Шоларда ана тиллени муаллимлерин финалда ортакъчылыкъ этмеге къоймай эди, неге тюгюл олардан   бириси утуп, биринчиликни алып къойса, огъар Москвада этме зат ёкъ, оланы арасында Бютюнроссия конкурс оьтгерилмей» деп санай эдилер. Шо терслик оьзлюгюнден тюзленип   къалды:   шо йыл Москвадан Бютюнроссия конкурсгъа республикада биринчиликни алгъан ана тилни муаллимин йибермек деп тапшурув гелди. Шонда чалт-чалт ана тилни муаллимин онгармагъа тюшдю (иш магъа тапшурулгъан эди). Къумукъ тилни муаллимлерин яхшы таныйгъаным саялы, ишни бары янын гёз алгъа тутуп, шо конкурсгъа Къарабудагъгент гимназиядан Наида Сайитовна Балашованы   йибердик. Ол конкурсну лауреаты болуп гелди, демек, 2008 -нчи йылны I конкурсу шолай заочно оьтгерилди.


Гьали умутубуз З. А. Жанхуватова булан байлавлу. Ол, Москвагъа барып, Бютюнроссия конкурсунда да биринчи болуп гелмеге насип болсун. Зарема Абакаровнаны бу сапарында ону оьрде эсгерилип гетген, Бютюнроссия конкурс­да ортакъчылыкъ этип, биринчи ерни алгъан, конкурсну шартларын яхшы билеген иш ёлдашы Гюлшат Абдусаламовна узатажакъ.  


Гьюрметли Зарема Абакаровна! Сизге савлукъ, насип, ишигизде янгы оьрлюклер ёрайбыз.




Абдулкерим Сайитов.


СУРАТДА: З. Жанхуватова дарсда.


Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля