Кишав Жамиятдинова: «Сакълыкъ – бизин къуллукъну аслу яны»

  


Яшавда не де ёлугъа. Яхшылыкълар булан янаша яманлыкълар да бар. Хатабалагьлар да (гьар-биревню де олардан арек этсин), заманда бир адам арагъа гирип, оьзлени заралын гелтире, агъусун гёрсете. Бирев де олардан къачып яшама болмай. Тек олардан арек болма имканлыкълар бар.


Уллу янгурлар да, уллу еллер де, от тюшювлер де, сув алывлар да, ер тербенивлер де адамлагъа билдирмей геле. О – табиатны гючю. Олардан къутулма болмаса да, сакъланып яшама бола. Шогъар байлавлу иш гёреген къыставуллу гьалланы министерлигини (МЧС) бёлюклери районларда, шагьарларда иш юрюте. Олар сакълыкъ болдурувну ишлерин де кюте. Хатабалагьланы себебинден тувулунгъан зарал саялы пачалыкъ тёлеме бойнуна алагъан кёмек харжны тийишли къадарын токъташдырып, ону адамлагъа етишдирмек учун этилеген къуллукъну да кюте.


Бираз алда мен Ватандаш оборонаны ва хатабалагьланы алдын ала­гъан къуллукъну Буйнакск район бёлюгюню ёлбашчысы Кишав ­Жамиятдинова булан ёлугъуп, оланы ишини гьакъында лакъыр этдик. Шо лакъырлашыв сизин тергевюгюзге де бериле.



– Кишав Атаевна, сиз ёлбашчылыкъ этеген къурум районда нечик ишлени кюте? Не булан машгъулдур?


– Бизин аслу ишибиз – хатабалагьланы алдын алмакъ учун тийишли къурумлар булан, юрт администрациялар булан иш юрютмек. Ачыкъ этип айтгъанда, мисал учун, уллу янгурлар явуп жыйылып гелеген сувну юртгъа гирмей оьтеген кююн тапма бола. Эгер де юрт администрация шо ишни заманында этсе, уьйлени сув алагъанындан сакъланма имканлыкъ бар. Этмесе, не болажагъын англама къыйын тюгюл. От тюшювлер де шолай, сакъ турувну талап эте.


От тюшювлер барысы да дегенлей адамланы оьзлени гьайсызлыгъындан тувула. Бирлери гиччи яшлагъа ата-ананы тергевю азлыгъындан бола. Спичкаланы, янагъан алатланы алдындан тайдырмай. Олар да, оьзлени къаравсуз къойгъанындан пайдаланып, от ягъып ойнайбыз деп, от салма бола.


Яда газ юрюйген темир быргъыланы орнуна резин шланглар тартып къоя. Яда ток теллер бир-бирине тийип къала. Булар бары да– гьайсызлыкъны себеплеринден тувулунагъан хатабалагьлар.



– Сизин англатыв ишигизни яшавгъа чыгъарылагъан къайдаларыны, кюйлерини гьакъында да айтсагъыз яхшы болур эди.


– Гьар айда тийишли къурумлар булан генгешлер оьтгеребиз. Шонда алгъа салынгъан масъалалагъа къарала. Оланы чечилежек ёллары ахтарыла. Мен оьзюмню къаравумну англатаман. Оьзгелер оьзлени пикруларын айта.



– МЧС къуллукъ алда, совет девюрде ёкъ эди деп айтса да ярай. Гьалиги къалибинде бу – артда къурулгъан къурум. Ону иши йыл сайын мекенлешедир, камиллешедир. Алдагъы йыллар булан тенглешдиргенде, алышынывлар бармы?



– Озокъда бар. Къайсы иш де башланагъан вакътисинде олай мекенли болмай чы. Бизин къурум да шолай. Алда биз, от сёндюрювчюлер деп айтагъан къуллукъ, билесиз чи, янгыз от сёндюрювден къайры, оьзге къуллукъну кютмей эди. Гьали нечикдир, олар бары да охув ожакъланы, яшлар бавланы, больницаланы, поликлиникаланы, амбулаторияланы, администрация биналаны барысын да тергеп чыгъа, от тюшмесин деп иш юрюте. Ёлбашчылар биз айта­гъанны этмесе, оланы идараланы иши токътатыла.


Мисал учун, школаларда от тюшювден сакъланмакъ учун этилме герекли чаралар яшавгъа чыгъарылмаса, о охув ожакъда яшлагъа охумагъа ярамай. Ти­йишли ишлени этип битдирмей туруп, школаларда яшланы охутув иш булан машгъул болма ихтияр берилмей.


– Сизин къурум этме герекли ишни яшавгъа чыгъарсын учун къуллукъчуларыны санаву етишеми? Сизге кёмек этегенлер де болмаса бажарылмайдыр. Олайлар бармы?



– Тюз айтасыз. Бизин къуллукъ ти­йишли къайдада кютюлсюн учун кёбюсю гьалда биз юртланы администрациялары булан тыгъыс байлавлукъда гьаракат юрютебиз. Оланы гьай этивюнден, жавап­лы янашывундан кёп зат гьасил бола. Булай алып къарагъанда да, бизин къуллукъ ким учун этиле? Биз юртлардагъы халкъны гьайын этебиз. Ерли гьакимлик де шо ёлда чалыша. Олай болгъанда, биз бир ишни кютебиз. Эки де ян бир-биревню англап иш гёре буса, четимлик гелтиреген бир масъала да тувулунмай. Ахырына чыкъма болмайгъан иш ёкъ.


– Аслу гьалда сизин къурум, мен анг­лагъан кюйде, хатабалагьланы алдын алмакъ мурат булан чалыша. Эгер де болуп къалса, нечик иш юрютесиз?


– Жыйыла комиссия. Шо комиссиягъа районну бары да идараларыны ёлбашчылары гире. Адамлагъа, биналагъа, ёллагъа, сув быргъылагъа, газ быргъылагъа зарал болгъан буса, шо заралны къадарын токъташдырабыз. Шону да тийишли ерлеге йиберебиз. Уллу зараллар федерал даражада чечиле. Республика, район оьлчевлерде чечилегенлери де бола.


Ювукъ арада олай уллу хатабалагьлар болмагъан. 2011-нчи йылда уллу янгурлар булан бурчакъ буз явуп, Атланавулда, Къадар бойда уьйлерине зарал болгъан ожакълар бар эди. Москвадан кёмекге акъча харжлар гелди. Адамлар алды. Ёллагъа да зарал болгъан эди.



– Зарал болгъан уьйлеге берилеген кёмек харж шолай биналар страховка этилмеген буса да гёрсетилеми?


– Эгер де страховка этилмеген буса, домовой книжкасы, техпаспорту ёкъ буса, законгъа гёре кёмек гёрсетилмей. Тек биз район оьлчевде, адамлагъа языкъсынып, болагъаныбызны этебиз. Шолай гезиклеге деп жыйылгъан фондубуз бар. Бир миллион манатгъа ювукъ акъча сакълайбыз шо фондда. Уьй есилери биналарын страховка этмесе, озокъда, онгайсызлыкълар кёп ёлугъажакъ. Шо янындан да сакъ турса яхшы. Тангала не болагъанны билме къыйын.



Лакъырлашывну язгъан


Максим Эсенбиев.


Суратда: Кишав Жамиятдинова.





 

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля