Дагъыстанны белгили инчесаният ва маданият чалышывчулары Республиканы Башчысыны атына язгъан кагъызында «Лезгинка» деген ансамблге Танхо Израиловну атын къоймакъны таклиф эте. Шо макътавлу яратывчу коллективге 20 йылдан да артыкъ башчылыкъ этип гелген адамны атын унутмай, огъар тийишли къыймат бермекни мен де яныман. Т.Израиловну бизин инчесаниятыбызгъа этген къошумун бирев де инкар этме болмас.
Тек артдагъы вакътилерде бизде тамур яйгъан бир тамаша мердеш мени рази этмей. Биревлени даим кёкге чюебиз, башгъаланы тарихибизде болмагъандай тез унутма къарайбыз. Лакъырны негер юрютегенимни маънасын охувчуларыбыз англасын учун, бизге 80 йыллар алдын болгъан агьвалатлагъа къайтма тюшежек.
1935- нчи йылда о замангъы Дагъыстан гьукуматы республикада милли йырланы ва бийивлени ансамблин къурмакъ деген къарар чыгъара. Шо ишге Татам Муратов, Темирболат Бийболатов, Акашим Ибрагьимов ва Хизгил Ханукаев къуршала. Олар юртлардан айланып, ансамблге лап пагьмулу йыравланы, музыкантланы, бийивчюлени жыя. Аз заманны ичинде Дагъыстан халкъланы йырларыны ва бийивлерини пачалыкъ ансамбли дангъа айтыла. Ансамблни Кремль къаласындан башлап тыш уьлкелени лап уллу сагьналарында гёрсетген концертлери олардагъы къаравчуларда бизин тавлар элибизге бакъгъан якъдагъы гьюрметни артдыра.
Тек ансамблни уьстюнлюклерине де къарамай, Дагъыстан гьакимияты 1958-нчи йылда янгы ансамбль къурма токъташа. Ансамблге «Лезгинка» деп ат къоялар. Бакюде тувгъан, яшагъан, артдагъы йылларында Молдовада ишлеген Танхо Израиловну башчылыкъ этме чакъыралар. Израилов бизин мердешлени, бийивлени онча яхшы билмейген саялы, Татамовну ансамблинден лап да пагьмулу музыкантланы ва бийивчюлени янгы къурулгъан коллетивге къуршайлар. Оланы арасында Шамил ва ону агъасы Заломхон Наваховлар, Иосиф Матаев, Сааду Гьажиев, Абдужажил Жалилов, Атай Ибадуллаев, Алим- агъа Хамдулаев, Галина ва Манап Казимовлар ва кёп башгъалары болгъан.
Арадан кёп йыллар оьтюп Танхо Израилов шо йылларда янында кёмекчи гьисапда Иосиф Матаев болмагъан эди буса, янгы ансамбль амалгъа гелмежегине мюкюрлюк эте. И.Матаев оьзюн бийиме ким уьйретгенни эсге ала туруп, булай эсгере: «Магъа беш йыл бола эди. Атам-анам ишге гетгенде шанжалгъа минип хоншудагъы пионер уьюндеги яшланы бийийген кююне къарап сукълана эдим. Шанжалдан тюшюп олар этеген юрюшлени такрарлама къарай эдим. Бир гюн чыдамай уьйден чыгъып бийийген яшланы уьстюне бардым. Алгъасап иштан гийме унутуп къалгъанман. Алдыма муаллим гелип токътагъанда: «Мен олар йимик бийиме уьйренме сюемен», – дедим. Ол магъа тергевлю кюйде къарап: «Яхшы, тангала ананг булан бирче гел. Тек иштанынгны гийме унутма», – деди. Шолай мен биринчилей пагьмулу муаллимибиз Акашим Ибрагьимов булан таныш болдум. Бийивню бары да сырларына мен ондан уьйрендим». Белгили кюйде, Иосиф Матаев Танхо Израиловдан сонг «Лезгинка» ансамблге башчылыкъ этип тургъан.
Акашим Ибрагьимов бийивлени устасындан къайры, Дагъыстанда биринчи милли къурчакъ театр да къургъан адам. Шо гьакъда бираз тезде, гюнагьларындан Аллагь гечсин, ону къызы, гёзел бюлбюлюбюз Бурлият Ибрагьимова булан лакъыр этегенде ол атасыны аты унутулгъанлыкъгъа, ол къумукъланы инчесаниятына этген къошумну бирев де эсге алма сюймейгенликге бек кант этген эди. Балики, шо хатаны тюзлеме гьали де геч тюгюлдюр. «Дагъыстан» ва «Темир-Хан_Шура» ансамбллеге республиканы биринчи балетмейстери ва хореографы Акашим Ибрагьимовну атын къоймакъ деген таклифни нечик гёресиз?
