Заманлар гетген сайын, биз сюйсек де, сюймесек де, алдагъы девюрлени адат-турушундан арек болабыз. Озокъда, шону гьар миллет башындан гечире. Бирлери алышынывланы ончакъы гьис этмей, янгы шартлагъа тез уьйренип, алгъа юрюй, башгъалары гьар тюрлю четимликлеге тарып, девюр салагъан масъалалагъа тийишли жавап табып болмай, гележекдеги яшавун къурувда халкъыны оьтген заманларындан илгьам алма къарай.
Гетген-битген агьвалатлагъа, гьаллагъа гёз къаратсакъ, бизге, гертиден де, оьктем де болмагъа, оьзгелени алдында илыкъмасдай, баш икмесдей оьзден кюйде де турмагъа толу ихтиярыбыз бар деп ташдырып айтмагъа ярай. Заман деген сагьатны акъырабын артгъа бурма бажарылмайгъанын англасанг да, тезги яшав-турушну, адат-мердешни нечакъы да сагъынасан, девюрлер къайтгъанын сюесен. Бизин адатлар асрулар бою ясала, чарлана гелген. Гьар-бир мердешде оьзюню терен маънасы бар. Озокъда, баргъан сайын биз олагъа арт берегенлигибиз талчыкъдырмай болмай.
Бугюн мен уллу масъалаланы къоюп, охувчуланы аш гьазирлевню айланасында пикир этмеге чакъыраман. Бу сёзлени охугъанда, «Шогъар да не бар илинме? Столларыбызда адатлы къалмукъчай да, долма да, пилав да, кюрзе де, бурчакъ шорпа да …бола чы» деп, пушурагъанагъанлар да арагъа чыкъмай къалмас. Шюкюр Аллагьгъа, бизин аналарыбыз, къатынларыбыз гьали де шо ашланы этеген кююн унутмагъанлар ва татывундан гьар гюн йимик леззет алабыз. Мен тергевюгюзню масъаланы башгъа янына бакъдырма сюемен.
Гьалиги заманда къатынгишилер артыкъ инжинме сюймей, гьар тюрлю ашланы гьазир кююнде тюкенден сатып алып къоялар. Уьюне гелип, къазанны къайнатып, 10 минутну ичинде алдынга, мисал учун, пусу чыгъып турагъан къычыткъан кюрзени сала. Тюкен малны татывунда не зат буса да бир зат етишмейгенин сезсенг де, гьазир ашгъа бисмилла деп, ашап къойсанг бола. Кёбюсю бавгъа барып жулаа-къычыткъан жыйып, унну яйып, уллу чарада хамур басып, янгыз гёрюнюшю дамагьынгны чыгъарагъан кюрзелени гьазирлеп, биширип, хоншуланы да чакъырып, уллу тепсилер къуруп олтурмакъны артыкъ аваралы ишге гьисаплай. Эсимде бар алда Ораза байрамгъа пахлаваланы, гьаливаланы ва оьзге ашланы гьазирлев бир уллу шатлы агьвалатгъа айланып къала эди. Шо ишден бирев де ягъада къалмай эди, гиччи де, уллу да дегенлей къуршала эди. Масала, улланабыз бизге, яшлагъа, кюрегени сюеклерин сындырма тапшура эди. Яда булкъаларыбыздагъы, тойларыбыздагъы ашбазланы гьаракатын эсге алсакъ, нечакъы сёйлеме чакъы зат бар…
Къатынлагъа артыкъ намуслар салма белсенгенмен деп ойлашмагъыз. Оьзге адатларыбыз, мердешлерибиз йимик, аш гьазирлевню алдагъы къайдалары агьлюню, дос-къардашны, тухум-тайпаны, авул-хоншуну сыкълашдыра эди, яшав салагъан тогъаслардан оьтме кёмек эте эди. Дос-къардаш, тухум аралыкълар йыл сайын осаллаша барагъанын барыбыз да гёрюп, эс этип турабыз чы. Шогъар юрегинг авруй. Ожакъда, ювукъ адамланы арасында бирлик болмайлы, миллетде бирлик болуп боламы?!
Охувчуланы пашман ойлагъа дёндюрмей, къумукъланы нече де тизив ашлары баргъа мюкюрлюк этейик. Ашыгъыз татли болсун! Тенгири берекет берсин!
