Макъаланы соравдан башлама сюемен. Сиз, гьюрметли охувчулар, артдагъы гезик уьлкебизни Конституциясын къачан охугъансыз? Охумагъан бусагъыз, эринмей ачып къарагъыз. Аслу Законубузгъа гёре, бизин барыбызны да гьавайын билим алма, савлугъубузну беклешдирме, ачыкъдан пикрунгну айтмагъа, гьатта гьакимиятны танкъыт этмеге ва шолай дагъы да хыйлы ихтиярларыбыз бар экен. Гелигиз бугюн шо «тегин» медицинаны айланасында ой къуруп къарайыкъ.
Башлап бир нече санавлар гелтирме сюемен. Артдагъы 10 йылны ичинде оьзге пачалыкълар булан тенглешдиргенде Россия ватандашларына медицина якъдан кёмек этеген даражасына гёре 130-нчу ерден оьрге гётерилмей. Шо сиягьда гьатта Уьзбекистан бизден алда. Украинаны ва Беларуссияны чы айтма да айтмайман. Тек врачланы санавуна къарагъанда, биз лап оьрдебиз. Янгыз Италия бираз артда къала.
Конституциябызны 41-нчи статьясында: «Пачалыкъ ва муниципал савлукъ сакълав идараларда ватандашлагъа медицина кёмек гьавайын этиле», – деп эсгериле. Шо – кагъызда. Яшавда буса биз бюс-бютюнлей башгъа гьалгъа расланабыз. «Тегин» деген сёзню эшитгенде, адамланы гёнгю кюлей. Бизде, Дагъыстанда, акъча бермейли яш да тувмай. Мисал учун, Магьачкъаланы яшлар табагъан уьйлеринде врачгъа этилеген «баракалланы» оьлчевю, ондан къайры, яшгъа токътагъан къатынгишини бармагъындан къан алына буса, укол этиле буса, оланы харж оьлчевю бола. Яш тувгъаныны гьакъындагъы сююнчлю хабарны дос-къардашына етишдирген акушеркагъа «савгъат» бериле. Яшны алып чыгъагъан медсестраны халатыны кисесине де харж салмасанг ярамай. Оьзге азарханаларда да гьал тап шолай деме ярай. Гьасиликалам, кёп къуллукълар тегин этилмей.
Гьалиги вакътилерде йимик аврумакълыкъ инсанлагъа шонча да багьа токътайгъан заманлар алда бир де болмагъандыр. Аптеклерде сатылагъан дарманланы багьаларына къарагъанда, гёзлеринг аралып гете. Булай да гьар тюрлю коммунал къуллукълар учун пенсиясыны яртысындан да артыгъын тёлейген эсли адамлар шу багьалар булан савлугъуну гьайын нечик эте экен деп ойлаша къаласан.
Озокъда, заманыгъыз да, чыдамлыгъыгъыз да бар буса, масала, поликликада гьавайын къуллукъ алмагъа да бажарыла . Тек сагьатлар булан гезикде токътама тюшежек.
Артдагъы вакътилерде республикада онгача клиникаланы санаву шайлы артгъан. Тек, тюзюн айтгъанда, санавгъа бар буса да, сангъа ончакъы билинмей. Шоларда ишлейгенлени аслу мурады – гелим алыв, къазанч. Аврувлар кёп болгъан сайын, олагъа яхшы. Акъча берсенг де, аврувдан арчыларгъа толу инамлыкъ ёкъ. Охувчуларыбызны барысы да билмей буса да ярай, амма Дагъыстанда пачалыкъ бюджетден шайлы акъчалар алагъан онгача клиникалар бар. Шо маялагъа олар ватандашлагъа тегин медицина къуллукъ этмеге борчлу. Тек шолар шо маълуматны халкъгъа етишдирмеге алгъасамай. Мунча адамгъа гьавайын къуллукъ этгенбиз деп, ялгъан гьисапланы толтуруп юрюй. Сиз бир сама онгача клиника гьавайын къуллукъ этген деген хабарны эшитгенмисиз? Мен, мисал учун, эшитмегенмен.
Неге бизин медицина тармагъыбызда шолай гьал тувулунгъан деген соравгъа жавап излей туруп, инг алдын оьзюбюзню айыбыбыз баргъа мюкюрлюк этмеге герекбиз. Яхшы къарасын, арив къуллукъ этсин деген мурат булан акъчаны къызгъанмай врачлагъа, медсестралагъа беребиз. Олар да шогъар тез уьйренип къалып, шону тамуру булан юлкъуп алмасдай мердешге айландырып битген. Бизин Аслу Законубузну, Конституцияны яшавгъа чыгъармакъны гьайын лап алдын биз оьзюбюз этмеге герекбиз.
