Бюлбюлню гёзьяшы


Сююмлю халкъ шаирибиз Магьаммат Атабаев – поэзияны ва прозаны тармагъында берекетли кюйде чалышды, къумукъ адабиятгъа гёрмекли къошум этген авторларыбызны бириси. Ол къоюп гетген яратывчулукъ варислик – энниден сонггъу наслуларыбыз учун да унутулмажакъ байлыкъ.



Артдагъы гюнлерде ону уланы редакциягъа гелтирген асарларын гьали охувчуланы тергевюне де беребиз.


Адабият бёлюк.


Магьаммат Атабаев,

Дагъыстанны халкъ шаири


Поэма



Бюлбюлге болуп къаршы


Къаргъа бек оьктем сёйлей:


– Мен чи сенден бек яхшы


Йырлама боламан! – дей.



– Болмайсан, болмай, болмай! –


Деп, бюлбюл ачувлана.


– Не бола, башымдан тай!


Муна уллу дувана.



Менден арив йырлайгъан


Дюньяда бир къуш да ёкъ!


Сав дюнья къулакъаса,


Мен йырлап башлагъандокъ.



– Вая, сен чи теп-тегин


Йырлайсан, гьей авлия! –


Деп, Къаргъа кюлеп башлай,


– Пагьмунгну этип зая.



– Мен чи, – дей Бюлбюл, – халкъны


Гёнгюн аламан йырлап,


Къыйынынг зая дейген.


Сенсен, сен, авлия лап!


– Гел, арагъа зат салып,


Йырлайыкъ чы! – дей Къаргъа, –


Оьзюнг боларсан мюкюр


Менде кёп пагьму баргъа.


– Сен йырлап болмайсан! – деп,


Бюлбюл завх эте кюлеп,


– Йыр боламы къычырып


Турса даим «къаркъ-къаркъ» деп.


– Не сёйлейсен, Бюлбюл! – деп


Сёзюн узата Къаргъа.


– Не салайыкъ арагъа,


Ант этемен утаргъа!


– Мени нем бар салмагъа


Ненг бар, Къаргъа, сени де,


Арчыл мени башымдан,


Сёйлей турмай нени де.



Тек Къаргъа къойма турмай!


– Сёйлеп турмагъа не бар?


Ким утдурса, утгъаны


Чокъуп, гёзюн чыгъарар.



Бюлбюл завх этип кюлей:


– Сен гёзсюз къаларсан, – дей.


Къушланы арасында


Биябур боларсан! – дей.



Къаргъа енгилме турмай:


– Кимни арив тавушу.


Гел, эришип йырлайыкъ,


Аллагьны абдал къушу.



– Яхшы, – дей Бюлбюл шонда, –


Йырлайыкъ, къоймай бусанг.


Бир гёзсюз къалажакъсан,


Гьали магъа утдурсанг.



Къайсыбыз арив йырлай,


Ким токъташдырар, гьуя?


Гьона Къыр донгуз геле,


Болсун шо бизге судья.



Бу Къаргъа «къаркъ-къаркъ-къаркъ!» – деп,


Къыр донгузну чакъыра.


– Гьей, не къыйын гелген! – деп,


Къабан яман акъыра.



– Гьей аявлу Къабаным!–


Деп, Къаргъа къойма турмай.


– Биз эришге йырлайыкъ,


Сен айт, ким яхшы йырлай!



– Манчысын да беремен, –


Деп, Къаргъа кюлеп башлай.


Къыр донгузгъа астаракъ,


Бир гесек къуйрукъ ташлай.



– Йырлагъыз! – деп, Къыр донгуз,


Къулакъ яйып олтура.


Къаргъа шонда орманны


«Къаркъ-къаркъ» булан толтура.



– Яман тюгюл! – деп, Донгуз


Къуйрукъ гесекни баса.


– Гьали сен йырла, Бюлбюл, –


Къабан бек къулакъаса.



Бюлбюл сарнама башлай,


Тавуш булан ажайып.


Сен чи утдурасан деп,


Къаргъа тура иржайып.



Бюлбюлге тынглайгъандай,


Орман къала чув болуп,


Бюлбюл де йырлап бите,


Гёзю гёзьяшдан толуп.



Къаргъа шонда къычыра:


– Ким утдурду, Къабаным?


Къуйрукъ да бережекмен,


Сен болсанг мени яным.


– Бек арив ангынг баргъа,


Воллагь, сен утдунг къаргъа! –


Деп, Къыр донгуз шо ерде


Тёре гесе булагъа.


Къаргъа шонда сююнюп:


– Мен утдум, мен утдум! – деп


Оьрге-тёбен атыла.


Бюлбюл буса, амалсыз,


Пашманлыкъгъа батыла.


Къабан айта: –Не салып


Эришдигиз арагъа?


Айтып беригиз магъа.


Къаргъа къычыра шонда:


– Мен айтаман тюп-тюзюн.


Ким утдурса, утгъаны


Чокъуп чыгъара гёзюн.


Чокъуй бусанг, чокъу деп,


Къабан завх эте кюлеп.


– Чириклерсиз! – дей Бюлбюл,


Ёкъ сизде намус, эдеп,



Къаргъа шонда Бюлбюлню


Чокъуп, гёзюн чыгъаргъан.


– Гёзюм, гёзюм! – деп, Бюлбюл,


Гьынкъ уруп йылай къалгъан.



– Не йылайсан? – дей Донгуз,


–Бир гёзюнг къалгъан – сююн!


Эки гёзю ёкълар да


Яшавну таба кююн.



– Мен шогъар йыламайман! –


Деп, Бюлбюлюм кюстюне.


– Дагъы не йылайсан? – деп,


Къабан тюше уьстюне.



– Донгуз магъа суд этип,


Гёзюм чыгъарды Къаргъа.


Мен йылайман дюньяда


Шолай тюзсюзлюк баргъа.



Болгъан ишге болат бол!


Мен болажакъман болат.


Урушбатны къоймайгъан


Къаргъалагъа да налат.



Урушбатдан тоймайгъан


Къабанлагъа да налат! –


Деп, Бюлбюл учуп гете,


Сыпатына тюкюрюп.


– Налат, налат, налат! – деп


Дюнья къала оькюрюп.



*


Охувчум, оьзюнг ойлаш,


Яшар эдик нечик шат.


Гьона, шолай илбислер


Яшама къойса рагьат.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля