Йырчы Къазакъны йырыны, яратывчулугъуну гюню

        Гьар йыл йимик бу йыл да Йырчы Къазакъны яратывчулугъуну гюню, йыр хазнасыны гюню май айны 15-нде, тюшде, ону аты къоюлгъан орамда салынгъан эсделигини алдында юрюлдю. А-П. Салаватовну атындагъы Къумукъ музыкалы-драма театрны яш артистлери, къызлары ва уланлары йырлагъан бырынгъы къумукъ йырлар булан башланды.

 


Дагъыстанны язывчуларыны союзуну къумукъ секциясыны ёлбашчысы, Да­гъыстанны халкъ шаири Ше­йит-Ханум Алишева жыйынны ачды ва юрютдю. Къазакъны наслулары Йырчы Къазакъны яратывчулугъун, йырларын сюймей болмай. Ону йыр байрамын оьтгерме гелгенлеге разилик билдире туруп, шиъруларын охуй туруп Ш-А. Алишева уллу шаирибизни яратывчулугъуну гюнюн ачмагъа ДР-ни язывчуларыны союзуну правлениесини председатели, Дагъыстанны халкъ шаири Магьаммат Агьматовгъа сёз берди.


–Гьюрметли къурдашлар, Дагъыстанны поэзиясыны классиги Йырчы Къазакъны йыр байрамы булан бары­гъызны да къутлайман. Дагъыстанлы классиклер гьар заманда да сёз булан оьз халкъына кёмек этип гелген. Тез арада Сулейман Стальскийни юбилейи де болажакъ. Къазакъны 190 йыллыкъ юбилейи буса гелеген йыл оьтгерилежек. Биз гьали шолай заманда яшайбыз, классиклерибизни сёзюне тынглап,   оьтген заманларда биз ким болгъанбыз, гьалиги заманда кимбиз ва гележекде кимлер болажагъыбызны англайбыз. Шону учун да бугюнлерде биз классиклерибизни оьзлени халкъларына айтгъан, язып къоюп гетген сёзлерине бек тергевлю болма тарыкъбыз. Олар оьзлени халкъларына къоччакъ, эркин эрлер, халкъын сюеген, тюзсюзлюкге къаршы ябушагъан оьзден халкълар болма герек деген. Шо гьакъда Йырчы Къазакъны да кёп язгъанлары бар. Ону яратывчулугъунда къоччакълыкъ, эркеклик, оьзденлик, элин сююв шаирни лап да сююмлю сёзлери болгъан. Шо сёзлери бугюнлерде бизин уьлкебизге, азып барагъан ана тилибизге, Дагъыс­таныбызгъа бакъдырылгъан. Гьар дагъыстанлы англама, билме борчлу- биз оьзюбюзню ана тилибизни сакълап, оьс­дюрюп, гележек наслулагъа тапшурма герекбиз. Шолай этмесек, биз сыйдан тюшежекбиз ва бизин кёп миллетли дагъыстан халкъыбыз болмажакъ. Бугюн Къазакъны эсделигини алдына кёп халкъ жыйылгъан. Неге тюгюл, ол къумукъ поэзияны оьктемлиги болуп геле, къумукъ халкъны къоччакъ уланы ва игити. Яшасын Йырчы Къазакъ ва ону халкъы.


Аштархан областны язывчуларыны союзуну правлениесини председатели Сергей Шербаковгъа сёз бериле. Ол къонакъны кёп сюеген, абурлайгъан Дагъыстангъа гелгенин ва Йырчы Къазакъны поэзиясыны гюнюне къаршы болгъанына шат экенин эсгере.­ Гьали болгъанча къумукъ поэзияны орусчагъа таржума этме тюшмегенине гьёкюнчлюгюн айта. Алдагъы гече Йырчы Къазакъгъа ба­гъышлап шиъру язгъанын ва ону бир шиърусун таржума этгенин эсгере. Шоланы чебер кюйде охуй ва жыйылгъанланы разилигин, харс урувларын къазана, Къазакъны терен маъналы поэзиясы барына мюкюр болгъанлы­гъын билдире.


Россияны язывчуларыны союзуну члени, профессор Абдулкъадир Абдуллатипов:


–Йырчы Къазакъ – бизин миллетни намусуну, ягьыны, чеберлигини, усталыгъыны, пасигьлигини бек уллу вакили. Къазакъ десек, биз намусну да, ягьны да, чеберликни де, гьар-бир адамгъа кёмек этме герекликни де бирче салабыз. Къазакъны йимик халкъын ойлагъан шаирлерибиз дагъы да бизин болгъан. Тек Къазакъгъа етегени болмагъан. Ол оьзюню ахырынчы гюнлерине ерли халкъыны къысматын ойлагъан. Къазакъны гюнюне шулай жы­йылагъаныгъызгъа бек шатман. Сизге Аллагь савлукъ берсин, кёп сав болугъуз, бар болугъуз.


Хасавюрт районну Гьажимажагьат юртундан белгили йыравубуз Иса Багьавов агъачкъомуз согъуп шаирибиз А.Жачаевни «Мен къумукъман» деген йырын йырлады. Йырчы Къазакъны ата юрту Атланавулдан гелген охувчулар Гьамзат ва Патимат Магьтибековлар Къазакъны шиърусун йырлады. Да­гъыстанны язывчуларыны союзуну милли секцияларыны ёлбашчылары дарги, авар, табасаран, лезги, къазикъумукъ тиллеге гёчюрюлген Къазакъны шиъруларын чебер кюйде охуду. Дагъыстанны халкъ язывчусу Бийке Кулунчакова Къазакъны ногъай тилге гёчюрген шиърусун охуду.


Белгили жамият-политика чалышывчу Салав Алиев:


–Алда язгъан язывчулагъа, шаирлеге, мердешлеге таянып язгъаны учун Къазакъны биз уллу гёребиз, гьюрмет этебиз. Къысгъача сёзюмде алдагъы шаирлени эсгере­йим. Гьалиден 600 йыл алда Умар Тюменнай булай деген: «Тюменлиден гете бара, Атаракъдан оьте бара, Эндирейге ете бара, хазинелер гете бара, кёп къыйынлар къопду бизге». Арадан юз йыл гетип, Умму Камал айта: «Сен шаир бусанг, гьакъ сёзюнгден узанма къ­ы­йын барны ичингде. Къылыч гесмесдей къыйын барны ичингде. Сенден эсгик гиши бармы. Бары пачалыкълар булан бирче Рум ва Чин ичингде», – дей. Он бешинчи юз йылда айтылгъан. Арадан беш юз йыл гетип, Къазакъгъа гелебиз. Ону айтылгъан сёзлери кёп. Ол шо ругьну узатагъаны гёрюне. «Яратгъаным сюйсе, бизин къайтарыр. Оьзденлери къулгъа дёнген Къумукъгъа.» Къазакъны биз бирден-бир макътама сюе бусакъ, бугюн юрюлеген гьаракатны башгъа формаларда этме тюше. Эсделикни айланасында китап ярмакю болса яхшы, авторлары да болуп. Неге тюгюл, милли китапланы сатагъан ерибиз ёкъ. Сонг да, эсделикге чечек­лер салгъан сонг, шу алдыбыздагъы бинаны уллу залы бар, бу чараны шонда узатма герек. Бугюнгю бизин гьаракатыбыз да Йырчы Къазакъны 190 йыллыгъына гьазирлик гёрюв бола. Къазакъ бизин булан, биз Къазакъ буланбыз. Узагъындан болугъуз!


Дагъыстанны халкъ шаири Агьмат Жачаев:


–Герти яшагъан, герти язгъан шаирлер халкъны эсинден гетип къалмай, къайтып-къайтып геле. Муна нече керендир Къазакъ бизге къайтып гелегени. Чоргъа чакъы сувурмагъа хынжалы болма­гъанда, Къазакъ къара хатыны гьар сатырын бир хынжал йимик сувургъан. Йырчы Къазакъ – даимликге, уьнемликге къалгъан шаирлерден бириси. Ерлерден гелген охувчулар шаирибизни шиъруларын охуйгъанда, бек талчыгъасан, уьйренмей гелелер. Он яшны орнуна билеген уьч яшны гелтиригиз. Яшлар гелсе, нече де сююнебиз. Шиърулар охумай къутулма кюй ёкъ,–деп, ол эки шиърусун охуду.


Къарабудагъгент районну, Хасавюрт районну, Буйнакск районну школаларыны, Таргъудагъы 19 номерли, Янгы Таргъудагъы 60 номерли школаланы охувчулары ва муаллимлери, Милли инновация коллежни студентлери Йырчы Къазакъны шиъруларын охуду, оьзлер онгаргъан программаланы гёрсетди. Бу ерде бир кемчиликни эсгерме тийишли. Къазакъны шиърусуну бириси, охувчулар охуп, беш керен такрарланды, башгъасы – дёрт керен, бирдагъысы – уьч керен. Яшланы кёплери шиъруланы гёнгюнден уьйренмеген, ка­гъызгъа къарап охуп да тиреле, уяла, къызара, терлей…Олагъа къарап языгъынг чыгъа, къызгъанасан. Гьазирлейген муаллимлеге шонча да жавапсыз янашма тарыкъмы? Сонг да, къурум комитетге Къазакъны къайсы шиърусу охулажа­гъына низам салма ярамаймы?! Гьалиги имканлыкълар, телефонлар булан – шо тынч чечилеген масъала. Къазакъны бир шиърусун беш керен охума негер тарыкъ?


Ахырда шаирлер Гьажи Айгумов, Супияханым Бийболатова, Нюрьяна Арсланова, Зарият Умаева, Насрулла Байболатов шиърулар охуду. РФ-ни ат къазангъан артисткасы Бурлият Эльмурзаева эки йырын йырлады.


Йырчы Къазакъ бизин булан, биз Къазагъыбыз, оьткюр, машгьюр шаирибиз буланбыз.

 

Яраш Бийдуллаев.


Суратларда: Й. Къазакъны гюнюнде.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля