Тамаша тюгюлмю, тас болгъан яшланы арасында йыл ярым болагъан яшлар да гьисапгъа алынгъан.

  



Бугюн Магьачкъаланы аты арагъа чыкъгъандокъ   биринчилей эсигизге не геле?   Мени, мисал учун, тахшагьарыбызны алдагъы гёзеллигини сюлдюрю де къалмагъан деген пашман ойлар къуршай. Гёлемсиз ва онгайсыз шартларда турагъан ерли халкъ артдагъы вакътилерде шагьар яшавну «безейген» бирдагъы бир янгы аламатны эс этген. Халкъ дегенде, айланадагъы гьалланы янгыз уллу машинлерини ва эркин кабинетлерини терезелеринден гёрегенлени айтмайман. Лакъыр Магьачкъаланы адамлар кёп жыйылагъан ерлерин, айрокъда уллу базарны айланасын, тезде бир де болмагъан кюйде тиленчилер къуршагъаныны гьакъында юрюле. Не боранлы къыш, не яллавлу яй оланы къоркъутмай, даим шо бир уьйренген ерлеринде токътап болалар.



Эгер де 5-6 йыл алъякъда шагьар орамлагъа тилеме чыгъагъанлар аслу гьалда Орта Азияны республикаларындан гелгенлер эди буса, гьали миналы халкъланы вакиллери де олардан артда къалмай. Уьстевюне, гелгинчилени «майлы» ерлерден къувалап, оьзлер елеме къаст этелер.



Озокъда, оьмюрю 80-ге тармашгъан: «Аллагьны хатири учун, кёмек этигиз!» – деп, къолун да узатып токътагъан уллу къатынны гёргенде, языкъсынмай болмайсан ва ол, гертиден де, къыйынлы яшав гьалгъа тарыгъанын англайсан. Оьзге уьзюрюлюлер де болмакъ бар.Тек мен башгъа тайпаны, тиленчиликни касбугъа айландыргъанланы гьакъында айтма сюемен ва олар гьар «иш гюнюнде» менден, газетде ишлейген адамдан хыйлы артыкъ къазанагъанын билемен. Умуми сёзлер булан дазуланып къалмай, мен оьзюм шагьат болгъан бир-эки мисалны гелтирейим.



Бир гюн тюш вакъти ЦУМ-ну къырыйындан оьтюп бараман. Ёл ягъада къолтукъ таякълагъа да сюелип, асгерче гийинген орта чагъын­дагъы адам токътагъан. Тёшюнде «Афгъан давну ортакъчысы» деген медаль лансыллай. Оьтеген-барагъан ону алдындагъы картон къутукъгъа темир ва кагъыз акъчалар ташлай. Гьали къырыйымда увакъ акъчаларым ёкъ, къайтып гелегенде берермен деп къойдум ва ёлумну ювукъдагъы кафеге узатдым. Аш хабып турагъанда, онда бирдагъы эки ёлдашы булан шо баягъы «давну ортакъчысы» гирип гелди. «Ветеран», таякъларын да ташлап, залны ичинден арнавутдай болуп учуп айлана. Хам-хум этме ону-муну ва эки шиша гьаракъы алып, къырыйымдагъы столда олтурдулар ва гьарай-гьурайын башлады. Бираздан эшитемен, ол ички къурдашларына макътана туруп: «Мен эки-уьч сагьатны ичинде парахат бир минг манат къазанаман», – дей.



Бирдагъы мисал. Мен о тамазаны чакъ-чакъда базарны къыры­йында гёре эдим. Акъсакъаллы, акъ песли, къолунда асатаягъы булангъы асил адам. Къырыйындагъы картон гесекге уллу гьарплар булан: «Аллагьисен, етим къалгъан торайларыма кёмек этигиз!» – деп язылгъан. Кёмек этмейли оьтюп боламысан?! Арадан заман гетип, ол картонгъа: «Ёлгъа акъчам етишмей» деп язагъан болду. Разилик берсе, оьзюню гьакъында макъала да язар эдим деп ойлашгъан эдим. Тек сонг болгъан агьвалатлар мени оьтесиз тамашагъа къалдырды ва гьайран этди.



Интернетде хоталанып, ишиме байлавлу гьар тюрлю маълуматлар излеп турагъанда, хапарсыздан Грозныйдагъы телевидениени берилишине рас болуп къалдым. Берилишде шо бизин тамазаны гёрсете. Ол Грозныйда яшай болгъан экен. Заманда бир Хасавюртгъа, Магьачкъалагъа гелип, орамларда адамлардан акъча тилей. Ону хабары гьатта Мычыгъыш Республиканы башчысына ерли етишген. Эркин уьйлери, абзарлары бар. Торайларыны ата-аналары да саппа-сав, арив ерлерде ишлейлер, яхшы къазаналар. Оьзю де къатыны булан 26 минг манат пенсия алалар. Ерли тележурналистлер Магьачкъаладагъы «Кёмек этербиз» деген рагьмулу фондну башчысы М. Абдулхалыкъовну да сёйлетген. Ол хабарлагъан кюйде, тамазаны биринчилей гёргенде, уьюне чакъыргъан болгъан. Аш-сув ва 11 минг манат акъча берген, оьзлерде къалмакъны да тилеген. Амма ол, ишлерим къыстав деп, ёлгъа алгъасагъан. Адамгъа не етишмей болгъанын бирев де англап битмей, оьзю де англатып болмай. «Иблис адашдыргъандыр», – дей. «Тиленчини дорбасы, ялгъанчыны хуржуну толмас» деп негьакъ айтылмагъандыр дагъы.



Белгили кюйде, ислам дин бусурманланы даим рагьмулу, шабагьатлы болма, садагъа этмеге чакъыра. Амма тиленчиликни гюнагьгъа гьисаплай. Магьаммат пайхаммар (а.с.с.)   айтгъан болгъан: «Эгер де инсан оьзю учун шо тиленчиликни эшигин ачса, Аллагьутаала ону учун касипликни, мисгинликни къапуларын ачажакъ». Демек, шолай адам бир де ярлылыкъдан, пакъырлыкъдан чыкъмажакъ. Оьзге динлерде де тиленчиликни арив гёрмейлер.



Совет Союзунда йимик, гьалиги Тюркияда да тиленчилик закон булан гери урула. Неге Дагъыстангъа да, оьзге регионлагъа уьлгю гёрсетип, шолай законну къабул этмеге ярамай? Республиканы парламентини шогъар толу ихтияры бар. Кёмек тарыкълагъа буса даим межитлени ва рагьмулу жамият къурумланы эшиклери ачылгъан.




Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля