Дагъыстан оьзтёрече табии байлыкълары, уста ва шолай да рагьмулу халкъы, адамлары булан тезден белгили болгъан. Гертилей де, бизде бийик тавлар булан тюзлюк бойланы байлайгъан ёллар ва сокъмакълар да аз тюгюл. Яшырмагъа негер тарыкъ, тарихлер боюнда шо ёллардан бизге оьтген вакътини ичинде намарт хыяллар булан гелген елевчюлени де черивлери оьтмей къалмагъан. Айтмагъа сюегеним, не къыйынлыкълагъа тарысада Дагъыстанны халкълары бирлешивню натижасында оьзлени оьзденлигин, харлысызлыгъын тас этмей бугюнге етишмеге бажаргъаны гележек учун да имканлыкъны тувдура.
Тарихи сынаву ташдырагъан кюйде, дагъыстанлылар гьар къайсы девюрде де къонакъланы къулачын герип, ашын-къашын берип деген кюйде къаршылагъан. Муна, бу гьалиги базар аралыкъланы девюрюнде де бизин республикабызда асрулар, минг йыллар боюнда Яратгъаныбызны яхшылыгъындан шолай сыйлы мердешлени, бар байлыкъланы пайдаландырма имканлыкълар да бар. Буса да оьсюп алгъа гетген оьзге бойлары булан, Россияны экономикасы гючлю тыш пачалыкълар булан тенглешдиргенде, гьалиги заманда Дагъыстанны социал-экономика якъдан оьсдюрювню агьамиятлы борчлары осал яшавгъа чыгъарыла.
Айтмагъа сюегеним, Дагъыстангъа экинчи Швейцария деп айтагъанлар болса да, озокъда гьакъыкъатгъа къыйышмас. Неге тюгюл, алдынлы пачалыкъланы даражасына етишмек учун Дагъыстангъа хыйлы гьаракат ва харж да тарыкъ болажагъы шекликни тувдурмай. Ери гелгенде шулай бир масал-хабарны гьакъында да эсгермей болмас. Гьасили, Яратгъаныбыз тав бойларда доланып оьз яшавуну, агьлюсюню ярлыкъларын кютюп турагъан мадарлы цвейцариялы сабанчыгъа къонакъ болуп тюше. Сабанчы да Худайны лайыкълы кюйде къаршылай, разилигин ала. Ахырында савболлашагъанда сютден толгъан кюмесни огъар узатып бере. Сютню ичип битген сонг, ол сабанчыгъа: «Мен сизге яшав-турушугъузну адамшавлу этип къурмагъа бары да имканлыкъланы, ниъматны яратгъанман. Сизге де, оьз гьаракатыгъызны болдуруп, шулай онгайлыкълардан етдиринкли кюйде пайдаланмакъ парз», – деп таклиф эте ва: «Сен шу мен берген буварывгъа нечик янашасан, разимисен?» – деп де сорай.
Сабанчы кёп ойлаша да турмай: «Мен шо таклифге, озокъда, къаршы тюгюлмен, разимен. Тек Яратгъаныма дагъы да рази болажакъ эдим, эгер ол гьали Оьзю ичген сютню гьагъын да къайтарса», – деп къыйынын билдирген ол.
Тюз зат, къыйын тёкмесек, хыйлы харжлар этмесек, айланабыздагъы ниъматлыкъ асувлу кюйде пайдаландырмагъа бажарылмайгъаны да аян.
Белгили болгъан кюйде, экономикасы оьсген ва беклешген бойларда, уьлкелерде туризм лап да хайыр гелтиреген берекетли тармакъ гьисапда пайдаландырыла. Яшырмагъа неге тарыкъ, бизге шолай даражагъа етмек учун гьалиги заманда Дагъыстанны шартларында туризмни имканлыкъларын къоллавда хыйлы онгайлыкъланы болдурмагъа тюшегени гьакъ.
Шону гьисапгъа алып, арт вакътилерде савлай Россияда йимик, Дагъыстанда да туризмни оьсдюрювге байлавлу асувлу ёллар кёп ахтарылагъаны ва тангланагъаны да тергевню тартмай болмай. Шоланы арасында «Сто легенд Дагестана» деген хас турист ёлну проекти аслу ерни тута. Шолайлыкъда, Солакъ шаршарларда, Дербент шагьарда, «Сарихумну» айланасында, Каспий денгизни ягъа бойларында гелгенлеге багъыйлы шартлары булан гьар тюрлю онгайлыкъны болдурув давам этиле. Артдагъы йылларда Дагъыстанны табии, тарихи, дин ва маданият эсделиклери, милли мердешлери, халкъ саниятлары булан ювукъдан таныш болмагъа туристлер учун бир къадар онгайлы имканлыкълар болдурулгъан.
Шолайлыкъда, бизин республикабызгъа тышдан гелеген туристлени санаву да йылдан-йылгъа къолайлаша бара. Дагъы да ачыкълашдырып айтсакъ, эгер де 2017-нчи йыл Дагъыстанда 300 мингге ювукъ турист къонакълай болгъан буса, артдындагъы йыл оланы санаву эки керенге артгъан. Ювукъ гележекде буса Дагъыстангъа гелеген туристлени санавун къолайлашдырып, 1 миллиондан артыкъ адамны къабул этмеге умут этиле.
Шону гьисапгъа алып, артдагъы заманларда бизин республикабызда юрт хозяйство, туризмни гьар тюрлю къайдаларын пайдаландырмагъа да гёз алгъа тутулгъан. Шону учун ерлерде муниципал къурулувларыны администрацияларына гьар тюрлю онгайлыкъланы болдурув таклиф этилген ва агьамиятлы борчлар белгиленген.
Белгили болгъан кюйде, артдагъы йылларда Дербент шагьарда къонакъланы къабул этип болагъан арив онгайлыкълары булан 44 къонакъ уьйлер къурулуп, пайдаландырывгъа берилген. Шо кюйде, гьалиги заманда туристлер учун гьар тюрлю онгайлыкъланы, къуллукъланы болдурмакъ учун юрт ерлерде чаралар гёрюле. Шолайлыкъда, туризмни оьсдюрювге къол ялгъама муштарлы юрт агьлюлеге, айрыча иш гёреген далапчылагъа республика бюджетден тийишли харжлар да гёрсетилген. Айтмагъа сюегенибиз, шону натижасында шо меселде оьз ишин къурма сюегенлеге имканлыкълар да бар. Шону учун гьар-бир далапчыгъа оьзлени бизнес проектлерин къуруп, шоланы тийишли къурумларда якъламагъа тюшежек.
