Гиччи болсун, уллу болсун, гьалиги заманда юртну башчысы болуп ишлемек де тынч масъала тюгюл. Буйнакск районну Капиркъумукъ юртуну башчысы болуп 12 йыллар ишлеп турагъан Абдурагьман Алхлаев булан ёлугъуп этилген лакъырлашыв да шогъар шагьатлыкъ эте.
– Капиркъумукъ юртубузну тарихи бек теренде, мунда яшайгъан адамланы да гьарисини башгъа бирисине де ошамайгъан оьзтёречелиги булан белгили къылыгъы-хасияты бар. Шо гьал, озокъда, халкъ бу ерлерде эжел заманлардан берли яшап, сынав топлап, бир кемисе-бир артып, оьсюп турагъанына шагьатлыкъ эте, – деп башлады мени булангъы лакъырын Абдурагьман Алхлаев.
Артдагъы 50 йылны ичинде болуп гетген тюрлю агьвалатлар да юртну халкъына теренден таъсир этгени мунаман деп гёрюне. 1970, 1974-нчю йылларда болуп гетген ер тербенивлени натижасында, халкъыбыз минг йыллар орунлашып макан къургъан еринден айрылгъандан къайры да, экиге бёлюндю, уьчге пайланды. Гьакимият къурумланы «къакъайларына» алданып, бир-бир тамазаларыбыз юртну лап кёп гелимлер береген авлакъларында миналар къуруп, шонда гёчюп яшамакъны арив гёрдюлер. Халкъ хасиятын, къылыгъын, саниятын, дюнья къаравун тас этегенни гёз алгъа тутмагъан, ойлашмагъан буса ярайлар.
Шо масъалалар бугюнлерде юртлуларыбызны тамагъында тыгъылып къалгъан бир сюек барны йимик этип гёрсете. «Къаркъар» авлакъны къургъакъ топуракъларында ичеген сувсуз нечик яшавлукъ этме гереги тюпден-ерден ойлашынмагъан болгъан.
– Бугюн бизин яшав гьалыбыз онча да кант этердей тюгюл, – деп узата сёзюн Абдурагьман. – Сайлавлардан оьтюп, мен юртну башы болуп ишлеп турагъан ондан артыкъ йылланы боюнда кёп тюрленивлер этме бажарылды.
Администрацияны чалышывунда гьар абат алагъанда, закон ёлланы ахтарып, ёрукъларын билип, уьйренип юрюмесе бажарылмай. Мунда гелгенде халкъгъа тынглап, англап, халкъ учун иш юрютме герегимни англадым. Уьчге бёлюнген юрт оьсген сайын, ону чечилмей тургъан масалалары да тёбе-тёбе экени белгили болду. Аста-аста, бирерлеп буса да, оланы яшавгъа чыгъара башладыкъ. Шо бизге, юртну оьсювюню масъаласын бойнуна алгъанланы, сыдыраларын мекенли толумлашдырма да имканлыкъ яратды.
Алдагъы школаны бир къанатын елеген агъач тамлары булангъы уьйде 60 яшгъа ери булангъы яшлар бавубуз, 360 охувчугъа деп гёрсетилген, тек 500 охувчу билим-тарбия алагъан школабыз, бир спортзалыбыз, стадионубуз, уллу маданият къалабыз, район оьлчевдеги китапханабыз, больница булан поликлиникабыз, орта межитибиз, почта уьюбюз, Ватан давну ортакъчыларына салынгъан эсделик белгилерибиз ва халкъны къуллукъларын кютеген дагъы да кёп-кёп имаратларыбыз иш гёре. Юртда газны, электрик токну, ичеген сувну масъалалары да арив чечилген. Юртлулагъа яшавлукъ уьйлер къурмакъ учун топуракъ пайлар берилип турду, асгер ва оьзге тюрлю пачалыкъ къуллукъларда ишлейген жагьил агьлюлер гьазиринде уьйлер тургъузуп, оьзтёрече яшавлукъ этме де гиришелер.
Юрт администрацияны топурагъында ерлешген «Матис» деген гипс заводну гьаракаты булан ичеген сув учун 2000 куб сыягъан уллу бассейн къуюлар этилди, 9 чакъырым узунлугъу булан янгы быргъылар салынды. Бизден себепсиз, ичеген сувну гелегени чакъ-чакъда токъталса да, таъминлигибизге гёз тиймесин деп турабыз.
Капиркъумукъда айры-айры гьисапгъа гёре 1310 абзар хозяйство бар. Шоланы 70-ге ювугъу бизин топуракъда яшаса да, прописка булан оьзге ерлерде деп санала. Налогланы да башгъа ерлерде тёлей. Такъалай посёлокда орунлашгъан агьлюлени къап-яртысыны да гьалы шо меселде.
Бу йыл пачалыкъ программагъа гёре юртубузда 120 гиччипавгъа ери ва гьалиги заманны оьсген талапларына жавап береген яшлар бавун къурма башлажагъыбызгъа сююнебиз. Шону учун юртну ортасында бек онгайлы ер де гёрсетилген.
2010-нчу йылда юртда 305 жагьил агьлюлеге уьйлер къурмакъ учун ахырынчылай планлар гёрсетилген. Топуракъларыбыз юртлуланы еслигине берилмекге гёре, планлар уьлешме дагъы ер къалмагъан. Берилген планланы проект документлерин гьазирлеп, электрик ток, газ ва сув тартмакъны масъаласы да арагъа чыкъгъан. Администрацияны, далаплы юртлуларыбызны къасты булан юртну орамларына чакъа тёгюле, яйыла ва тегишлене. Яшлар спорт булан эркин кюйде машгъул болсун учун уллу стадионубузну проектлери гьазир, майданчасын онгарып, скамейкалар ва оьзге имаратлар салып тюрлендирмекни де бу йыл борч этип алгъанбыз.
Четимлик этеген бир масъала бар буса, шо да юртубузну ягъындагъы уллу ёлдан оьтеген-барагъан машин гьайдавчулар бары чёп алагъожаны ёл бойгъа, татавул ягъалагъа, оьзенлеге, кёпюр тюплеге ташлай, санитар гьалны тюзевлю чечме, тазалыкъ болдурма бек четимлик эте. Уьстевюне, саякъ юрюйген гьайван-малны есилери булан да кёп эришме-ябушма борчлу болабыз.
Бизин юртлулар къачан да ишни белин сындырып гелген. Жагьиллер юртну ювугъунда ерлешген заводларда, теплицаларда загьмат тёгюп, оьз агьлюлерин юрюте. Гьали де 20 гектар ерге янгы технологиялагъа гёре чум терек салып, бав этме белсенгенлер бар. Кёплер будай чачалар, гьайван-мал сакълай, къуш оьсдюрюв булан машгъул.
Бу чалышывубуз, этеген ишлерибиз кёбюсю адамлар тёлейген налогланы жыйылывундан да гьасил. Халкъыбыз налогланы да оьз заманында тёлеп юрюйгени, алгъа барывубузгъа, оьсювюбюзге бир къадар болушлукъ эте.
Казим Къагьруман.
Суратларда: Капиркъумукъ юртну башчысы А. Алхлаев; бырынгъы къумукъ юртну тезги ва бугюнгю гёрюнюшлери.
