У. Бийтемиров:

Россияны ёллагъа байлавлу масъалалары бугюн тувулунмагъан. Транспортну артмакълыгъы булан шо четимликлер дагъыдан-дагъы артып тербей. Озокъда, хатабалагьлар янгыз ёлланы яманындан бола деп айтмагъа сюймеймен. Шолай айтсам, тюз де болмажакъ. Шогъар машин гьайдавчулар да ва ёл юрюшню оьзге ортакъчылары да айыплы.

Ёлларда болагъан хатабалагьланы алдын алывда не ишлер юрюлегенни билмек учун, артдагъы гюнлерде ГИБДД-ни Бабаюрт район бёлюгюню ёлбашчысы Уллубий Бийтемиров булан лакъыр этдим. Тюпде шо лакъырны охувчуланы тергевюне де беребиз.

 

– Уллубий Солтангереевич, алда бир гезик, сиз оьзюгюз де эсгерген кюйде,  Бабаюрт районну ёлларындагъы гьалны токъташдырылгъан нормалагъа къыйышдырмакъ учун сизин бёлюк этип турагъан ишлеге де къарамайлы, гьал къыставуллу кюйде къалып тура. Сиз шону неден гёресиз? Неге этилеген ишлер толу натижа бермей?

 

– Шо соравгъа, озокъда, бир жумла булан жавап бермеге бажарылмай. Неге тюгюл де шону себеплери бир тюгюл. Айтагъаным, бугюнге Бабаюрт районну топурагъындан оьтеген ёлланы оьлчевю 511 чакъырымгъа етише. Шоланы 320 чакъырымы – «Бабаюрт ДЭП №5» деген жамиятны ихтиярында. Шону ичинде федерал оьлчевдеги ёлланы узунлугъу – 320 чакъырым, республика оьлчевдеги ёллар буса 135 чакъырымдан оьте. Муниципал ихтиярлыкъда да 135 чакъырым ёл бар. Озокъда, шонча узунлукъдагъы ёлланы тийишли даражада сакъламакъ тынч тюгюл. Ондан къайры да, юртланы ичинде де ёллар барны унутмагъа тюшмей. Оланы узунлугъу да 190 чакъырымдан да артыкъ.

Артдагъы 4 йылны ичинде Бабаюрт районну ёлларында болгъан хатабалагьланы ахтарып къараса, оланы авадан кёп яны федерал ёлда болгъаны белгили. Санавлар булан айтгъанда, шо умуми  хатабалагьланы 60 проценти болуп токътай. Къалгъаны буса район ва юрт оьлчевдеги ёлларда бола. Амма хатабалагьланы авурлугъу буса бир йимик: сюйсе о федерал ёлда болсун яда муниципал – башгъа тюгюл, орта гьисапда гьар 100 яралангъан адамны 29,2 проценти оьле. Сонг да, гетген йылны гьасиллерине гёре йылны боюнда ра­йонда болгъан 14 хатабалагьда 20 адам яралангъаны ва 7 адам оьлгени хатабалагьланы авурлугъу артгъанны гёрсете.

Шо гьакъда айта туруп, мен бирдагъы бир затны эсгермеге сюемен: районну ичинде болагъан хатабалагьланы 35–40 проценти бузукълашгъан ёллар саялы бола. 

 

– Мен билеген кюйде, районну ичиндеги машин ёлланы гьалын билмек учун гетген йылны июль айында «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувну къарары булан хас комиссия да къурулгъан эди чи…

 

– Тюз. Комиссия районну ичиндеги ёлланы толу кюйде тергеди, гьасиллер чыгъарды. Комиссия машин ёлланы ярашдырагъанда ва сакълайгъанда токъташдырылгъан нормаланы толу кюйде бузагъан гезиклер ёлгъа гетегенни де ачыкъ этди.

Оьзгесин айтмагъанда да, ёлланы онгарывну ва чакъа ташлы ёлланы янгыр­тывну болжаллары бютюнлей де сакъланмайгъаны ачыкъ этилди. Шону натижасында ёл ягъалар оьзюню биринчи къалибин тас эте, топуракъ чёге. Шону натижасында нормалардан бир нече керен артыкъ оьлчевде ёлланы уьстюнде чонкълар бола. Янгур явгъанда ёлну уьстюндеги сувланы тайдырмагъа да бажарылмай. Шо буса къатты къатлаву булангъы ёлланы гьалын бузукъ эте.

 

– Юртланы ичинде ёл белгилени ёкълугъу да хатабалагьлар  болагъанлыкъгъа къошум этмейми? Шолай белгилер районну кёбюсю юртларында ёкъ десе де ярай. Шондан пайдаланып юртланы ичинде сюйген кюйде машин гьайдайлар. Шо гьакъда не айтмагъа боласыз?

 

– Шо да бугюн лап да къыйын масъала болуп токътагъан. Белгили «131»-нчи законгъа гёре, юртланы ичиндеги гьалны къолайлашдырмакъ толу кюйде юрт администрацияланы ихтиярлыгъына чыгъарылгъан. Амма юртларда буса шо иш юрюлмей десе де ярай. Бугюнге ерли юртларда ёл белгилер салынмагъа герек ерлер де белгиленип битмеген. Тротуарлар ёкъ, ёлну къыркъып чыкъмакъ учун гёрсетилеген ерлер этилмеген. Шо къутгъарылмай турагъан кемчиликлер адамланы савлугъуна ва яшавуна къоркъунчлукъ гелтире. Орамларда ярыкълар янмайгъаны, ёкълугъу къарангы болгъанда гьалны дагъы да бузукъ эте.

Ёл юрюшде яшланы ва яшёрюмлени аманлыгъын болдурув буса дагъы да бетер гьалда. Билим берив ожакъланы ювугъундагъы ёл юрюш низамланы болдурув бугюн бир тюрлю ёрукъгъа да жавап бермей. Шофёрлагъа школаланы ювугъунда яшлар болма бола­гъанны анг­латагъан, машинни юрюшюн кемитмеге герекни билдиреген белгилер салынма­гъан демеге ярай. Ондан къайры да, школаланы юву­гъунда сама ёлларда болагъан гётеринкилер де этилмеген, гечеликде ярыкълар сама да янмай. Тюзюн айтмагъа герек, шо иш Бабаюртда, аста буса да, бир низамгъа салынып тура. Тек мунда да этилмеге герек ишлер кёп бар.

 

– Яшланы гьакъында сёз чыкъгъанда, мен яшлар учун гёрсетилген автобуслагъа байлавлу да эсгермей болмайман. Бугюн шоланы гьалы не даражададыр? Яшланы аманлыгъын болдурмакъ учун тийишли нормалагъа жавап береми?

 

– Оьрде эсгерип гетген комиссия, оьзлени аслу тергевюн инг башлап, школа автобуслар юрюйген ёлланы гьалына да  ва яшланы аманлыгъын болдурувгъа да бакъдыргъан эди. Яшырып не этейим, оьзлени ихтиярына автобуслар берилген школаланы ёлбашчылары савлай 2013-нчю йылны боюнда автобусланы сакълавда къутгъарылагъан четимликлени тайдырмакъ учун бир иш де этмеген. Озокъда, шоланы тюзлемек учун харж етишмейгенлик себеп болуп токътай. Амма гьалны шо ерлерин ойлап, биз школаланы ёлбашчылары булан ты­гъыс кюйде ишлеп турабыз ва яшланы аманлыгъын къорумакъ учун бары да шартланы болдурмагъа гьазирбиз.

 

– Бабаюрт  районну ёлларындагъы гьалны гьакъындагъы лакъырыгъызны жамын чыгъара туруп, йиберилген янгылышланы тюзлемек учун бу йылны боюнда не ишлер этмеге хыялыгъыз бар?

 

– Шо ишлени биз янгыз бу йылны боюнда тюгюл, гетген, алдындагъы йылларда да этип тургъанбыз. Шо бизин ишибиз де дюр чю. Буса да, йылдан-йылгъа ёлларда болагъан хатабалагьланы оьлчевю ва оланы авурлугъу арта барагъанны гьисапгъа алып, биз этилмеге герекли ишлени гёз алгъа тутгъанбыз. Шо гьакъда районну башчыларына да билдиргенбиз.

 Мисал учун айтгъанда, гетген йылны боюнда ёлланы герекли кюйде сакъламагъа борчлу адамлагъа биз 39 буварыв этгенбиз. Оланы 12-си «Бабаюрт ДЭП №5» деген жамиятны ёлбашчысына, къалгъанлары буса юрт гьакимликлеге – ёлбашчылагъа бакъдырылгъан. Ондан къайры да, ёлланы ярашдырывда ва сакълавда йиберилген хаталагъа байлавлу 11 материалны мировой судлагъа бакъдырдыкъ ва айыплылар шо кагъызлагъа гёре закон ёлунда жавапгъа тартылгъан.

Оьрде гётерилген четимликлени барыны жамын чыгъарып, шоланы тез ва тийишли кюйде чечмек учун «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувну ёлбашчысы Д. Даветеевге де етишдиргенбиз. Айтагъаным, биз оьзюбюзню яныбыздан болагъан ишлени этип турабыз. Амма ёл юрюшню ортакъчылары оьзлер де ёл юрюш низамны сакъламагъа герекни ва оьзлени хатасындан башгъалагъа да зарал гелтирмеге болагъанны унутмагъа тюшмей.

 

– Озокъда, сакълангъанны Аллагь да сакълар дей бизде. Шо сакълыкъ айрокъда машин гьайдавчулагъа бек тарыкъ. Сизге де къыйын, амма жамият учун герекли ишигизде уьстюнлюклер ёрайман. Лакъырыгъыз учун да баракалла!

 

– Сен де савбол!

 

 

 

 

Герейхан Гьажиев,

хас мухбирибиз.

Суратда: У. Бийтемиров.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля