26 июн – Наркоманиягъа къаршы халкъара гюню

Бизин улланаларыбыз оьр даражалы гьакъыллы инсанлар эди. Оланы гьар айтагъан сёзюню кёп уллу маънасы бар эди. Айтагъаным, олар гьар намазыны артында, намазлыкъны уьстюнде тизлеринден туруп, къолларын да оьрге гётерип: «Гьей, Аллагь, Сен биревню де адашдырмагъыр, гьакъылдан да тайышдырмагъыр, инсанурлугъунгну гьар балагьдан сакъла­гъыр»,–деп негьакъ алгъышлар этмегенине гьар гюн мюкюр боламан.

Айтагъаным, гьакъ юрекден алгъышлайгъан, сабурлукъ салып, маслагьат этеген улланаларыбыз, уллаталарыбыз нагагь да къалмагъан десек де ярай. Шо саялы да, инсанлар къутуруп, яшавубуз чюйре айланып бара, ону дамын-татывун да къоймагъан демеге ярай. Яшлар уллулагъа къулакъасмайгъан болгъан. Гьар ким оьзю сюйгенни этип юрюй. Эдепсизликге, пышдырыкълагъа, намартлыкъгъа, ялгъангъа, макюрчюлюкге ёл бериле. Шолар булан бирче жинаятчылыкълар да оьсюп тербей.

Бир затдан да къалышмай, атасыны юртун йылата наркотиклени яйылыву, оланы къоллайгъанланы санаву артып барагъанлыгъы.

Айланабызны къарангылыкъгъа дёндюрюп, къувунлу гьалгъа салып барагъан къара балагьны гёз алгъа тутуп, 1987-нчи йыл ООН-ну Генеральный ассамблеясы июн айны 26-сы Наркотиклени яйылывуна къаршы иш гёреген халкъара гюню деп белгилемеге къарар чыгъаргъан. Янгыз бизде тюгюл, савлай дюньяда наркотиклени яйылыву оьрчюгюп тербей. ООН-ну гьасиллерине гёре, дюньяда 200 миллиондан да артыкъ адам наркотиклени къоллай. Оланы арасында гьисапгъа алынмагъанлары да нечакъы бар экен? Ону да Аллагь билсин.

Бир нече йыллар алъякъда наркотик­лени, 16-17 йыллыкъ яшлардан башлап, эсли чагъындагъылагъа ерли къоллай эди. Гьали буса 10–12 йыл битген яшлар да татывун билген. Артдагъы йылланы ичинде, бары халкъдан да бетер кюйде оьтюп, наркотиклени къара торуна тюшген къатын-къызны санаву да он керенге артгъан. Лап да яман тиеген, ичингнибушдурагъан ери–шо агъуну къармагъына белгили адамлар да тюшгенлик. Оьзлер къоллайгъаны аз йимик, шону сатып, яшланы яшавун дам-дагъырына чыгъарып байыналар.

Артдагъы заманларда Дагъыстанда да, ондан тышда да наркотиклени «спайс» деген дагъыдан да гючлю журасы арагъа чыгъып, шайлы чалтлыкъда яйылып тура. Бираз алда Россияны наркотиклени яйылывуна къарайгъан къуллугъу Дагъыстан бёлюгюню къуллукъчулары булан бирче оьтгерген «Трастерхед» деген гьаракатны вакътисинде шо гючлю наркотикни яя

гъан гьар тюрлю миллетлерден къурулгъан жинаятчыланы уьюрюн тутгъан.

Шо жинаятчыланы уьюрю бизден барып, Москвада яшайгъан дагъыстанлыланы ортакъчылыгъы булан къурулгъан болгъан. Оланы ёлбашчылары да белгили спортсменлер, Москвадагъы «Самбо-70» деген клубгъа юрюйген спортну усталары болуп чыкъды. Шо жинаятчыланы группасына алты адам гире. Оланы бириси буса – Уьзбекистанны ватандашы.

Олар бир программагъа гёре Интернетден таба заказланы гечеси-гюню булан къабул эте болгъанлар. Наркотик­лени яйылывун тергейген къуллугъуну къуллукъчулары 2015-нчи йылда оланы гьызына тюшюп, кёп заман гьызарлап тургъанлар.

Москвада да, Магьачкъалада да турагъан уьйлеринде тюнтювлер этип, 2 килодан да артыкъ наркотикни чыгъарып алгъанлар. Сонг оларда химия агъулар да табылгъан. Шону пайдаландыргъан буса, он килодан да артыкъ «спайс» этмеге болажакъ эди.

Шо группаны башын тутгъанлар, оьз­леге ирия болагъанланы да наркотиклени этеген кюйлерине уьйрете. Химия маддалагъа гьар тюрлю отлар да къошуп, ону дагъыдан да кёп этип сатып тургъанлар. Оланы бириси Магьачкъаладагъы финанс-экономика коллежни къырыйында тутулгъан. Ону автомобилинде 105 грам «спайс» табылгъан. Эгер де чыгъарып алынгъан наркотиклени айрыча сатгъан буса, 30 миллион манат къазанма имканлыгъы болгъан.

Гёресиз, белгили спортсменлер де болуп, нечакъы яш наслуну, жагьиллени яшавун пуч этип, Аллагьдан да, инсанланы агьындан да къоркъмай, парахатына сюйген кюйде яшав сюрюп тургъанлар. Олар буса, бары халкъны башына да тюшюп, шо балагьгъа къаршы ябушма тийишли адамлар эди. Москвагъа, гьар ерлеге къазанабыз деп гетип, жинаятчылыкълар булан машгъул болалар. Биревлени ожакъларына от да салып, ата-ананы зарландырып, «къанлы акъчаланы» кисесине де уруп яшамагъа нечик бола экен.

Наркотиклеге илинген адам оьз оьзюне гьюрмет де этмей, намус-ягь деген асил къылыкъларын да тас эте, гьакъылдан да тайыша. Психикасы бузулгъангъа гёре, ол дос-къардашы, ювукъ адамлары булан да лакъыр этмеге болмай.  

Бизин девюрде наркомания лап да къоркъунчлу ва эмсиз «аврув» деп айтсакъ да ярай. Шо саялы да миллетлерини савлугъуну, гележегини гьайын этип, савлай махлукъ биригип, шо къара оьлетге къаршы ябушалар. Россияны гьар ерлеринде «Наркотиклер – ёкъ болсун!» деген чакъы­рывлар этип, спорт, савлукъ сакълав чаралар оьтгериле, студентлер, охувчулар, муаллимлер ва яшланы ата-аналары булан ёлугъувлар бола.

Наркоманиягъа къаршы ябушувну юрютмеге, бу лап да агьамиятлы масъаланы чечмеге савлай дюньяны халкъы къуршалма тарыкъ. О янгыз биревню анцукъалы-дерти тюгюл. Олай къайгъыгъа дюньядагъы бир илли-инсан немкъорай янашма тюшмей. Шогъар къаршы бары адам бирликде ябушса, шону натижалары да аслам болур эди.

 


Паху ГЬАЙБУЛЛАЕВА.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля