Маданият байлавлукъланы оьсдюрювню ёлунда


Россияда Дагъыстан оьзюн­де гьар тюрлю миллетлер яшайгъан оьзтёрече республика гьисапда танывлу. Айтмагъа сюегеним, башгъа-башгъа тил­лерде сёйлейген халкълары асрулар, минг йыллар боюнда амалгъа гелген асил мердешлеге аминликде яшайгъаны ва чалышагъаны гележек учун инамлыкъны тувдура. Дагъыс­танны гележеги буса – ону кёп миллетли халкъларыны арасындагъы байлавлукъланы, бирликни беклешдиривде. Шо­лай экенин бирев де инкар этмеге болмай.



Гертиден де, гьалиги заманда бизин республикабызда башгъа-башгъа миллетлени вакиллери яшай. Шоланы арасындан 30-у ерли миналы халкълар санала. Озокъда, оланы гьариси оьз миллетин сюймеге, ата-бабаларындан къалгъан мердешлеге гьюрмет булан янашагъаны англашыла. Неге десегиз, оьз миллетине арт берген адам оьзгелеге де гьюрметли янашажакъ деп айтмагъа бажарылмай. Сюйсе къумукъ болсун, дарги, авар, лезги яда шолай башгъалары…



Тиллери, миллети башгъа йимик, Дагъыстанда яшай­гъанлар башгъа-башгъа динлеге къуллукъ этегени де тезден берли геле. Шогъар да къарамайлы, олар бирев-биревню намусуна-ягьына тиймей дегенлей, дослукъну шартларында оьмюр сюрмеге гьаракат этегени рази­ликни тувдурмай болмай.





Айтмагъа сюегеним, бизин Къаягент районда да оьзтёрече милли мердешлери, маданияты, тили булангъы гьар тюрлю миллетлени вакиллери яшай. Къумукълар, даргилер, азербайжанлар, агъуллар, лезгилер, къазикъумукълар, табасаранлар ва шолай оьзгелери татывлу оьмюр сюре.



Артдагъы йылларда Дагъыс­танда яшайгъан халкъланы милли тиллерини, маданиятыны ва оьзге мердешлерини къысматы, гележеги гьакъда кёп сёз юрюле. Неге десегиз, белгили себеплеге гёре, ана тиллерде сёйлейгенлени са­наву кемий, ана тиллерден дарс береген касбучуланы гьазирлевде бар имканлыкълар асувлу кюйде къолланмай. Не этмеге герек?



Шону учун милли масъалаланы камиллешдиривде, тиллени оьсювюне арт бермейли, комплекс къайдада янашыв гьажатлы. Ясли бавларда, школаларда, жамият ва пачалыкъ институтларда бир муратгъа байланывдан кёп зат гьасил экенин бирев де инкар этмеге болмас.



Ана тилни къысматы къы­йынлашгъан сайын, хас милли мердешлени сакъламагъа четим болагъаны да гьакъ. Шону гьисапгъа алып, Къаягент ра­йонда билим берив, маданият ишлер булан машгъул болагъан ожакълар гьар тюрлю чараланы ана тиллеге арт бермей юрютмеге муштарлы экени тергевню тартмай болмай. Дагъысын айтмагъанда, гьар йыл бизин районда милли маданиятны ва ана тиллени хас байрамы оьтгериле. Шону учун йыл боюнда ерли маданият, билим берив ожакъларда чалышагъанлар да касбучуланы, шаирлени, язывчуланы къуршап дегенлей, «дёгерек столлар», генгешлер, илму-сынав конференциялар оьтгерегени мердешге айлангъан демеге ярай. Гьар тюрлю чараланы оьтгеривню вакътисинде ана тиллерде чыгъарылагъан китапланы хас выставкаларын оьтгерив де къутгъарылмай къурумлу юрюлегени оьз натижаларын бермей къоймай.





Айтагъаным, оьсюп гелеген наслуланы вакиллери ана тиллерде юрюлеген конкурсларда шиърулар охума, сагьна чы­гъышлар гьазирлемеге уьйрене. Озокъда, шолай милли чараланы башгъа-башгъа миллетлеге тиеген гьеч шу деп айтма зияны ёкъ. Неге тюгюл, маданиятгъа ва билим беривге кюрчюленип оьтгерилеген чараланы барысы да миллетлени арасындагъы бирликни беклешдиривге къошум болдура.



Къаягент районну башгъа-башгъа юртларындагъы Россияны халкъларыны мердешли маданият центрларыны чалышывуну натижасында миллет­ара маданият байлавлукъланы генглешдирмеге ёллар ачыла. Шолайлыкъда, милли маданият байлавлукъланы болдурувну ёлунда Къаягент районну маданият тармагъында чалышагъан чебер коллективлер республика, уьлке ва шолай да халкъара оьлчевюнде оьтгерилеген чараларда ортакъчылыкъ этегени де тергевню тартмай болмай.



«Тавлулар», «Каспий – дос­лукъну бойлары» деген халкъара фестивальда, «Дагъыс­танны йырлары», «Цамаури», «Навруз байрам» деген республика чаралар да тергевден ягъада къалмай. Дагъыстанны милли политика министерлигини сиптечилиги булан гьазирленген «Хоншум, нечикдир?» деген проектни оьлчевюнде гёз алгъа тутулгъан чаралар биринчилей болуп Къаягент районда оьтгерилгени гьакъда да айрыча эсгермеге сюемен.



Дагъыстанны милли политика ва маданият министерликлерини сиптечилиги булан юрюлеген «Дагъыстан – мени отавум», «Милли гийимлени накъышлары», «Хошгелдинг, хоншу» ва шолай башгъа халкъ авуз яратывчулукъ конкурсларында да бизин районну маданият чалышывчулары актив кюйде ортакъчылыкъ эте ва савгъатлы ерлеге ес бола.



Озокъда, шону булан дазуланмагъа къаст этилмей. Мен уьстде де эсгерген кюйде, милли мердешлеге, маданиятлагъа байлавлу оьтгерилеген чараланы баш борчу – Дагъыстанны халкъларыны арасындагъы ватандашлыкъ гьислени уятыв булан оланы арасындагъы бирликни беклешдирив болуп токътай.



Бизин районну башчысы Магьамматэмин Гьажиев де шону гьисапгъа алып, районну маданият къуллукъчуларыны борчларын токъташдырывгъа гьар гюнлюк тергевюн бакъдыра, борчланы яшавгъа чыгъарылывуну натижаларын гьалиги янгы электрон маълумат къуралларындан таба генг кюйде айланадагъылагъа малим этмеге чакъыра. Биз де шолай агьамиятлы борчларыбыздан баш къачырмайлы, гележек наслуларыбызны патриот гьислерини амалгъа геливюне оьз къошумубузну болдурмакъ муратда борчларыбызгъа жавап­лы кюйде янашмасакъ бажарылмай.



Зугьра Гьажиханова,

Къаягент райондагъы Россияны халкъларыны мердешли маданият центрыны чебер ёлбашчысы, Дагъыстанны маданиятыны


ат къазангъан къуллукъчусу.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля