Хасавюрт район артдагъы йылларда террорчулукъ ишлерден аман деп айтма ярай. Шолай демек, террорчулар ёкъ демек тюгюл. Бар. Тек шо ишни алдын алма герек бары да жаваплы адамлар ва къурумлар ишни тайдырыкълы кюте. Шону учун кёп-кёп яманлыкъланы алды алына. Шолардан биринчи ерге ич ишлени къуллукъчуларыны ишлерин салма герек. «Шолар ишлей деп къоймай, къалгъан бёлюклер де янаша террорчулукъну алдын алывну ишлерин токътатмай», – дей бизин булангъы лакъырында Хасавюрт район администрацияны террорчулукъгъа къаршы ишлейген бёлюгюню начальниги Элмар Гьажиев.

______________________________________________________________

–Дагъыстанны Башчысыны агьамиятлы проектлеринден мени «Безопасный Дагестан» деген проект инг аслусу деп эсиме геле. Дагъыстанлылар террорчулукъну эшитип билмей. 1999-нчу йылда башында Хаттаб ва Шамил Басаев де булан террорчуланы халкъара жинаятчы черивюне дагъыстанлылар къаршы турду. Гьар юртда гёнгюллю отрядлар къурулду. Айтагъаным, Дагъыстанны халкъы биригип жинаятчылагъа къаршы турду ва оьзлеге къоркъунчсуз жаниятчылыкъсыз республика тарыкъны билдирди. Гьали арадан заман гетген, гьаллар алышынгъан, арагъа къоркъунчлукъну башгъа къайдалары чыкъгъан. Шолардан инг де къоркъунчлусу жинаятчылагъа яшёрюмлени къошулагъаны деп гьисаплайман. Бизин борчубуз – яшёрюмлени башгъа, тыш пачалыкъланы дав гьаракатларында ортакъчылыкъ этивюню алдын алмакъ ва тюз ёлгъа бурмакъ. Бизин администрацияны бёлюклерини ёлбашчылары террорчулукъгъа ян тартып яда бир ишлерине къошулуп, туснакъгъа тюшюп чыкъгъанлар, ич ишлерде арасында алынгъанлар булан ёлугъувлар оьтгере. Тыш пачалыкъларда террорчуланы гьисабында дав этегенлени парахат яшавгъа къайтармакъ учун да ата-аналары, дос-къардашы булан ёлугъабыз.

– Гьар бёлюк не иш булан машгъул болма гереги токъташдырылгъанмы?

– Гьар айда террорчулукъгъа къаршы ишлейген комиссияны жыйыны бола. Шонда МВД-ни, УФСБ-ни, прокуратураны ва администрацияны бёлюклерини ёлбашчылары чакъырыла. Артдагъы эки жыйында буса юрт башчылар юртларда террорчулукъгъа къаршы юрюлеген ишлери гьакъда гьисап берди. Шо тюз де дюр, юртлардагъы гьалны олардан яхшы ким билме бола?

Район администрацияда ич ишлени, социальный центрланы, яшёрюмлени, дин идараланы ва билим берив ожакъланы вакиллеринден къурулгъан лектор бёлюк де бар. Шолар районда, гьар юртда болуп, аслу гьалда яшёрюмлер булан бир-бир масъалалагъа гёре ёлугъувлар, лакъырлашывлар оьтгере. Районну имамларыны Советини председатели Ражаб-гьажи Ханмурзаев де башына тюшюп, дин алимлер гьар юртгъа барып мажлислер оьтгере. Олар яшёрюмлеге адатлангъан исламны гьакъында айталар.

–Гьали-гьалиде районда «Дагъыстанлылар террорчулукъгъа къаршы – Ватан аявлу» деген айлыкъ тамамланды. Шону ичинде не чаралар оьтгерме имканлыкъ болду?

–Шо айлыкъгъа бары да бёлюклени къуршадыкъ. Прокуратура, МВД ва УФСБ оьзлени янындан, администрацияны бёлюклери, юрт администрациялар ва динчилерибиз оьзлени янындан биригип ишледи. Дин якъдан алгъанда ва санавлар булан айтгъанда, олар охув ожакъларда 45 ёлугъув оьтгерди. Лектор бёлюк буса адамлар булан 22 керен ёлукъду. Оьтген заманны ичинде АТК-ны ишчи бёлюгю динни башгъа къайдаларын сайлайгъанлар булан ва олагъа аз буса да ян тартагъан 183 адам булан ёлукъду. Район газетде террорчулукъгъа къаршы 43 макъала чыкъгъан, ерли телевидениеден таба 34 кино гёрсетилген.

Алайыкъ маданият бёлюкню. Шолар китапханаланы къуллукъчулары булан бирликде террорчулукъгъа къаршы «дёгерек столлар», конкурслар ва выставкалар оьтгерди. Шо чараланы санаву сексенге етише. Шо чараларда 11426 адам ортакъчылыкъ этген. Спортгъа ва яшёрюмлени ишине къарайгъан бёлюк де 18 чара оьтгерген. Шоланы бирлерин эсгерейим: «Биз терроргъа къаршыбыз», «Дазусуз яшлыкъ», «Оьлмес полк» ва башгъалары. Яшланы спортгъа тартмакъ ва инче саниятгъа къуршамакъны да аслу масъала деп гьисаплайман. Белгили кюйде, террорчуланы къапгъынына, оланы сыдраларына ишсиз ва бир зат булан да машгъул тюгюл яшёрюмлер тюше.

–Элмар, яшёрюмлер булан оланы тенглилери сёйлесе яхшы тюгюлмю? Олар бир-бири булан тез гьаллашар эди чи…

–Дюр, озокъда. Дагъыстанны башчысы Р. Абдулатиповну тапшурувуна гёре районда яшёрюмлени патриот ругьда тарбиялав учун районну 11 юртунда «Наследники» деген бёлюклер къурулгъан. Эндирей, Гьажимажагьатюрт, Ботаюрт, Ичичали, Кёкрек, Къуруш, Нурадилово, Османюрт, Теречное ва Тукита юртларда шо бёлюклер ишлеме башлагъан.

Районда яшёрюмлени центры да бар. Шону ёлбашчысы Гьажимурат Къоймурзаев бек гьаракатчы улан. Олар террорчулукъгъа ва экстремизмге къаршы асувлу да ишлейлер. Твиттер, Интернет сетлерде 1980 адамны къуршама болгъан ва тюрлю-тюрлю масъалалагъа гёре оьзлени оюн айталар. Эндирей орта школаны охувчулары «Яш блогер» деген гьаракатны грамоталары булан да савгъатланды.

–Оьрде эсгерип гетген йимик, район администрацияны АТК-сыны гьаракаты яхшы. Ишине яхшы къыймат бериле. Артдагъы жыйынында не масъалалагъа аслу тергев берилди?

–Гьар жыйында гелеген жыйын болгъанча не ишлер этилме гереклиги гьакъда айтыла. Шо иш гьар бёлюкге тапшурула. Гезикли жыйында тапшурулгъан ишлер нечик кютюлгени де тергеле. 5-нчи июльда Хасавюрт районну АТК-сыны гезикли жыйыны оьтгерилди. Шонда 6 айны ичинде билим берив управление ва маданият бёлюклерде гёрсетилген ишлер нечик юрюлгенни гьакъында ёлбашчылары Абдулла Абдуллаев ва Идрис Загьалов гьисап берди. Шоланы жамын чыгъара туруп, район АТК-ны председателини заместители Имампаша Бакиев, этилинген ишлер булан бирге, кемчиликлени де эсгерди.

Хасавюрт районда террорчулукъ иши учун туснакъда туруп чыкъгъан 27 адам бар. Шолар булан, сонг да законсуз савутлу бёлюклени сыдыраларына къошулуп оьлтюрюлген уьюрлеринден къалгъан 12 тул къатын, Сирияда дав агьвалатларда ортакъчылыкъ этеген 14 адамны дос-къардашы ва ич ишлерде гьисапгъа алынгъан оьзге адамлар булан ишлер осал юрюле деп токъташдырылды. Гьалны яхшылашдырмакъ учун, гьар юртда ерли АТК-лар къургъанбыз. Гьар жыйында 2-3 юрт башчы гьисап бере. Мен ойлашагъан кюйде, энниден сонг ишибиз дагъы да яхшылашар деп эсиме геле.

–Артдагъы вакътиде халкъ кёп жыйылагъан ерлерде адамланы аманлыгъын болдурувгъа айрыча тергев бериле. Шо ишлер районда нечик салынгъан?

–Бизин районну школаларында видеокамералар салынгъанлы бир нече йыл бола. Шолар яшлар бавларында да салынгъан. Гьали-гьалилерде районну баш врачы Шихмагьаммат Дугужев гьисап берген кюйде, камералар поликлиникада да салынгъан. Олай да, райондагъы больницаланы ва медпунктланы отузу да шолар булан таъмин этилген. Школаларда буса «къувунлу кнопкалар» салынгъаны да кёп бола. Артдагъы сессияда 2 юрт башчы оьзлерде ерли АТК-лар ишлейгенни гьакъында гьисап берди. Мен мисал этип Муцалавул юрт администарцияны башчысы Хазанат Юсуповну гьисап бергенини гьакъында айтайым. Муцалавулда 8626 адам ва 14 тюрлю миллет яшай. Шолардан яртысына ювугъу ишлеп болар чагъындагъылар. Бу йылны 6 айында юртда 4 жинаятчы иш болгъан, шолар бары да ачылгъан. Алда юртда террорчулукъгъа ян тартагъанлар кёп эди. Мунда бир-нече оьлтюрювлер де болду. Ич ишлерде гьисапгъа 125 адам алынгъан. Шолардан 17-вю тиштайпалар. Сирияда 10 эргиши дав эте, юртдан гетип тыш пачалыкъларда 3 адам охуй. Террорчулукъ ишлери учун 2 адам туснакъгъа салынгъан. Мен буланы тандырыкълы айтагъаным, биз гьар юртдагъы гьалны билебиз ва ерли администрацияланы башчылары булан мекенли кюйде ишлейбиз.

Яшёрюмлени бош заманын бир пайдалы иш булан беземе герек. Ишсиз яшёрюмлер жинаятчылагъа къошулма, демек, террорчулукъгъа къуршалма амракъ бола. Шону учун да район администрация башлап оланы тарбиялавгъа бакъгъан ишлени эте. Шо тарбиялавну да спортну ва маданиятны таъсир булан юрютме сюе. Шону учун да районда спорт идаралар ачыла. Эсгилери янгыртыла. Мисал этип айтсакъ, Эндирейде уллу садион къурулуп тура, районда республиканы башчысыны савгъаты гьисапда 3 юртда мини-футбол майданчалар къурулду. Айтагъаным, гьар иш къурум район администрация къабул этген программагъа гёре ишлей. Шолай этсе, яшёрюмлени тюз ёлда тарбиялама бола.

Бизин маълумат:

Элмар Гьажижапарович Гьажиев 1973-нчю йылда Темиравулда тувгъан. Юртдагъы орта школаны битдиргенде асгерге чакъырылгъан. 1997-2015-нчи йылларда ич ишлерде ишлеп тургъан. Шо йылларда Магьачкъаладагъы институтну юридический факультетин битдирген. 2016-нчы йылдан берли, Хасавюрт районну террорчулукъгъа къаршы ишлейген бёлюгюню начальниги.

Гебек КЪОНАКЪБИЕВ,

оьз мухбирибиз.

Суратларда: Хасавюрт районну террорчулукъгъа къаршы ишлейген бёлюгюню ёлбашчысы Элмар Гьажиев; Хасавюрт районну АТК-сыны гезикли жыйыны оьтгериле.