«Охув йыл толу гьазирлик булан башланды»

Яшлар янгы охув йылгъа тезден гьазир: янгы школа гийимлер, тептерлер, къаламлар тезден янгы портфеллеге салынгъан. Бабаюрт районну школаларында да оьзлени охувчуларын къулач яйып къаршылавгъа гьазирлик юрюлдю.

Районну школаларында гьазирлик не гьалда экенни билмеге сююп, артдагъы гюнлерде «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувну администрациясыны билим берив управлениесини ёлбашчысы Арслан Исаевич Билалов булан ёлугъуп лакъырлашдыкъ. Тюпде шо лакъырлашывну охувчуланы тергевюне де бермеге тийишли гёребиз. 

– Арслан Исаевич, янгы охув йыл етишип гелди. Каникуллар артда, алда буса –гьар гюнлюк иш ва школа яшав. Янгы охув йылгъа гьазирлик районда нечик юрюлдю.


– Август ай школаланы башын тутгъанлар учун да, муаллимлер учун да къыставуллу вакъти эди. Яйлыкъ каникуллар артда, алда буса – янгы охув йыл. Янгы охув йыл оьр даражада гетсин учун, озокъда, ерлерде заманында шону къаршылавну гьайын да этмеге болдукъ. Шонда да бугюн бизин районну школаларына четимликлер чыкъмады. Школаларда увакъ ярашдырыв ишлер толу кюйде этилди. Бир-бир школаларда буса авур ишлени де этмеге бажарылды. Мисал учун айтгъанда, «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувну башы Элдар Къарагишиевни къастлыгъы булан Тамазатёбедеги ва Хамаматюртдагъы орта школаларда терезелер алышынды, Туршунай юртдагъы школада иссилик болдурув табии газгъа чыгъарылды. Озокъда, акъча къытлыкъда шолай ишлени оьтгермек де тынч тюгюл. Тек районну ёлбашчысы Элдар Къарагишиев, школаланы гьалы булан ювукъдан таныш болуп, оьз янындан эсгерилген школалагъа болагъан кёмегин этди. Гьасили, ра­йонну школаларыны алдында яшланы тийишли кюйде къаршыламакъ учун бир тюрлю четимлик де ёкъ эди.

– Школалар яшланы къабул этмеге гьазир экени яхшы. Амма оланы гёрюнюшюне айрыча маъна береген – онда ишлейген муаллимлер. Бабаюртлу муаллимлени сиз нечик суратламагъа боласыз? Оланы иши билим беривню янгы талапларына толу кюйде жавап береми?


– Озокъда, муаллим касбуну юрюте туруп, адам оьзю де гьар якъдан англавлу ва билимли болмагъа герек. Бугюн Интернетсиз ва компьютерлерсиз яшавну татывун тапмагъа да къыйын. Шолай болгъанда, бугюнгю муаллимлер де янгы девюрню технологияларындан толу кюйде англавлу болмагъа ва гьар дарсда билим беривню янгы къайдаларын къолламагъа борчлу. Шо якъдан муаллимлеге районну гьар школасында ишлейген методистлени де кёмеги тие. Олар оьзлени гьар гюнлюк ишинде иш ёлдашларын компьютерлеге уьйретмеге къаст этелер, оланы дарсларда компьютер технологияланы къоллавда кёмек къолун узаталар.

Муаллимлени гьакъында айта туруп, мен мунда Бабаюрт районну школаларында 965 муаллим ишлейгенни эсгермеге сюемен. Оланы 56-вуну оьр категориясы бар, 392-вю буса – 1-нчи категориялы. Къалгъанлары да – 2-нчи категориялы муаллимлер. Оланы билими ва иш сынаву районну школаларында билим беривню алдына салынгъан масъалалагъа толу кюйде жавап бере ва олар бары да яшлагъа мугькам билимлер бермек учун къасткъылалар.

– Школаларда яш муаллимлени касбу даражасын артдырывгъа тергев нечикдир? Сиз оьрде де эсгерип гетген йимик, яш муаллимлер янгы девюрню технологияларын да англайлар, олар школалагъа билим беривню янгы къайдаларын да гелтирмеге бола…


– Озокъда, гьар не идара болса да, ону ишини алгъа барывуна яш специалистлени билими ва пагьмусу шайлы къошум эте. Школаларда да шолай. Амма бизин районну школаларындагъы гьалны гьакъында айта туруп, мен лап да четим масъала – яшланы санаву кемийгенни айтмагъа сюемен. Эгер артдагъы 15 йылны ичинде шо масъала районда лап да авур масъала – яш уьягьлюлени райондан тышгъа гетивю булан байлавлу эди буса, гьали шо аслу гьалда пачалыкъ аттестация ва ЕГЭ булан байлавлу. Яшланы бир-бир ата-аналары ЕГЭ-ден къоркъуп, авлетлерин 9 класдан сонг школадан тайдырып къоя. Бир-бир юртларда шо уллу оьлчевлеге чыгъып бара. Мисал учун айтгъанда, бу йыл Люксембургдагъы агро-технология лицейни толу кюйде тамамлайгъанлар болмажакъ: онда 11-нчи класда охужакъ бир яш да ёкъ. Оьзге школаларда буса 10–11 класланы охувчуларыны санаву 9-нчу класлар булан тенглешдиргенде эки керенлеге аз, гьатта бир класда 4-5 охувчу олтурагъан школалар да ёкъ тюгюл. Гьалны шо ерлерин гьисапгъа алгъанда, школалагъа янгы специалистлени алмагъа кюй де болмай къала…

– Пенсия чагъындагъы муаллимлени кёплюгю яш муаллимлени школагъа геливюне четимлик сама да тувдурмаймы? Бугюн районну къайсы школасына барсанг да, яш муаллимлени санаву аз экени гёзге гёрюне.


– Озокъда, яш касбучуланы иш булан таъмин этивде шо да таъсир этмей къоймайдыр. Бугюн пенсия чагъына етишген муаллимлени санаву да 182-ге етише. Школаларда токъташгъан къыйын гьалны англап, олар оьзлер де гёнгюллю кюйде ишин къоймагъа бири де сюймейлер. Гючден тайдырма буса закон къоймай.

Арагъа ЕГЭ чыкъгъанлы, бизин школаланы тамамлагъан охувчуларыбыз оьзлени гележегин муаллим касбу булан байламагъа сюймейлер. Кёбюсю яшёрюмлер докторлар, юристлер, программистлер болмагъа сюелер. Бугюн де районну бир-бир школаларына химия, алгебра ва тыш тиллени муаллимлери етишмей. Ювукъ гележекде буса муаллимлени къытлыгъы оьзге дарслагъа да тиймеклик бар. Шо саялы да, бугюн пенсия чагъындагъы муаллимлени тайдырып къойсакъ да, оланы ерине билими де, сынаву да етишеген яш муаллимлени тапмагъа тынч болмажакъ.

Гьалны бары да янын ойлашып, биз район администрация булан бирликде гьалны ёрукълашдырмакъ учун чаралар гёрюп турабыз. Яшёрюмлеге иш болмаса да болмай. Школалагъа гелеген яшланы кемийгени буса тувра шону булан да байлавлу. Йылдан-йылгъа райондан тышгъа гетеген яш уьягьлюлени санаву юзлер булан санала.

– Демек, школагъа гелеген яш муаллим оьзюню пенсия чагъындагъы сынавлу иш ёлдашын толу кюйде алышдырып болмажакъ?


– Озокъда, яш муаллимлени барын да бир кекелден гесип, оланы яшлагъа мугькам билим бермеге билими де, сынаву да етишмей деп айтмагъа бажарылмай. Шо районну школаларында ишлеп турагъан яш муаллимлени мисалында да гёрюне. Район, республика оьлчевде оьтгерилген гьар тюрлю конкурсларда, олимпиадаларда олар етишип турагъан уьстюнлюклер де сёзлеримни исбатлай. Сонг да, тюнегюнгю бизин школаларда ишлеп тургъан муаллимлерибиз Россияны оьзге ерлеринде оьз касбусун юрютюп турагъан гезиклер де бар.

Гене уллу чагъына етишген муаллимлени гьакъында айта туруп, олар узакъ йылланы боюнда бай иш сынав топлагъанны ва оланы бугюн лайыкълы кюйде алышдырмагъа болардай яшёрюмлени ерлерде тапмагъа къыйын экенни унутмагъа тюшмей. Неге тюгюл де, бугюнгю оьр охув ожакъларыбызда билим берив не даражада экенни биз барыбыз да яхшы билебиз. Шо гьакъда артдагъы гюнлерде Магьачкъалада болгъан муаллимлени республика конференциясында Дагъыстанны Башы Рамазан Абдулатипов да эсгерди. Шо саялы да бизге гьар абатыбызны оьлчеп алмагъа тюше.

Муаллимлик – янгыз касбу тюгюл, о адамны яшавгъа бакъгъан къараву, юрегини гьалы да дюр. Муаллимге школагъа янгыз алапа учун гелмеге де тюшмей. Ол, инг башлап, оьсюп гелеген яш наслуну билимини ва тарбиясыны гьакъында ойлашмагъа герек. Шолай муаллимлер бизин арабызда да кёп бар.

Сонг да, школагъа терен билимли яш муаллим геле туруп, ол бизге янгы къайдаланы, янгы билимлени алып геле. Биз шону бир гёнгюлден къабул этебиз ва къаршылайбыз. Амма мунда, бирдагъы къайтарып айта бусам да, буссагьат ерли школаларда яш муаллимлер учун иш ёгъу гьалны четимлешдире.

– Сёз ёругъу етгенде, районну школаларындагъы муаллимлени алапасыны оьлчевю нечакъыдыр?

– Янгы охув йылда нечакъы болажакъны мен буссагьат айтып болмайман. Амма гетген охув йылда районну муаллимлерини алапасыны оьлчевю орта гьисапда 17 минг 100 манатгъа етише эди. Озокъда, шо уллу оьлчевдеги акъчалар тюгюл. Яш муаллимлени школагъа гелмейгенине себеп де шодур. Школаларда ишлеп турагъан яш муаллимлер де аз заман ишлеген сонг оьзге ерлеге яда райондан ва республикадан тышда аслам акъча береген ишлеге тюшеген гезиклер де ёлугъа. Гьакъы­къатда школаларда яшлагъа билим берив яшавуну баш себеби болгъанлар яда яшав гьалларына гёре райондан тышгъа гетип болмайгъанлар къала.

– Охувчулагъа ва муаллимлеге янгы охув йылда не ёрамагъа сюер эдигиз?


– Бугюн муаллимге янгыз оьзюню дарсын берип къоймакъ азлыкъ эте. Янгы школаны муаллимини охувчу яшланы пагьмусун ачмагъа, ону менлигини оьрлюгюн болдурмагъа усталыгъы болмагъа герек. Шогъар гёре де янгы охув йылда муаллимлеге ва охувчулагъа бирликде ишлемекни, мугькам билимлеге ес болмакъны, оьзлени сынавун дагъыдан-дагъы артдырмакъны ёрайман. Мен олагъа аманлыкъ ва арты битмейген уьстюнлюклер ёрайман.

– Шо ёравлагъа мен де къошуламан. Бу бек пайдалы лакъыр учун да баракалла!

– Сиз де савболугъуз!

 




Маълумат:

Билалов Арслан Исаевич 1959-нчу йылда Бабаюртда тувгъан. 1981-нчи йыл Дагъыстан пачалыкъ университетини филология факультетин, 1998-нчи йылда буса Москвадагъы далапчылыкъ ва ихтиярлыкъ институтун битдирген.

Оьзюню загьмат ёлун А.Билалов 1983-нчю йылда Бабаюртдагъы 4 номерли СПТУ-ну башлапгъы асгер къуллугъуну ёлбашчысы гьисапда башлагъан. 1984-нчю йылда комсомолну Бабаюрт райкомуну 2-нчи секретары этилип белгиленген. 1985–2006-нчы йылларда Дагъыстанны ич ишлер къуллугъунда ишлеген. 2006-нчы йылда «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувну ёлбашчысыны заместители, 2011-нчи йылдан 2013-нчю йылгъа ерли буса районну гьисап палатасыны ёлбашчысыны борчларын кютген. 2013-нчю йылда Бабаюрт район администрацияны билим берив бёлюгюню ёлбашчысы этилип белгиленген.

Уьйленген. Татывлу агьлюде 2 авлет тарбиялана.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля