Белгили «Къаягент» совхозну кюрчюсюнде къурулгъан пачалыкъ унитар предприятие бугюнлерде де республиканы юрт хозяйство тармагъындагъы лап уллу предприятиелерден бириси гьисаплана. Оьтген йылны да предприятиени коллективи юрт хозяйствону бары да тармакъларында яхшы натижалар булан тамамлады.
Мунда юзюмчюлюк, авлакъчылыкъ, гьайванчылыкъ аслу тармакълар гьисаплана. Буссагьатгъы вакътиде онда юрюлеген загьмат гьаракат булан таныш болмакъ муратда бизин мухбирибиз айтылгъан хозяйствону директору Магьамматшакир Алибеков булан ёлукъгъан. Тёбенде оланы арасында юрюлген лакъырлашывну охувчуларыбызны тергевюне беребиз.
– Магьамматшакир Нажмутдинович, сиз предприятиеге башчылыкъ этегенигиз еттинчи йыл. Хозяйствода ондан алда да 25 йылдан артыкъ ишлегенсиз. Сизин загьмат яшавугъузда предприятиени ичинде болгъан алмашынывланы гьакъында къысгъачалай хабарлагъанны сюер эдик.
– Бизин предприятиени коллективи артдагъы вакътилерде айрокъда натижалы ишлей. Оьзюм де Дагъыстан политехника институтну охуп битдирген сонг хозяйствону чагъыр заводунда загьмат ёлум башладым. Арадан 34 йыл гетген. О йылланы да гьалиги гюнлени де алсакъ, тенглешдирме бек къыйын. Дагъысын айтмасакъ да, шо йылларда хозяйствону бары да тармакъларында 1600-1700 адам ишлей эди. Юзюм бавларыбыздан гьар йыл 11-12 минг тон татли емиш чёплене эди. Гьали буса шо санавлар азындан 5 керен тёбенге тюшген.
–Уьлкебизни экономикасын базар къайдалагъа гелтирив масъаланы чече туруп, юрт хозяйстводагъы юзлер булангъы уллу предприятиелер тозулду. Аты, къурулушу алышынса да, сизин хозяйство ишчилени, касбучуланы гючю булан бузулмай арив сакъланды. Бугюн «Къаягент» деген пачалыкъ унитар предприятие не хозяйство гьисаплана.
– Бугюн бизин эки минг гектардан артыкъ юрт хозяйство топуракъларыбыз бар. Бакрес бойларда гьайванлар сакъламакъ учун дагъы да 3000 гектар ерибиз бар. Юзюм бавларыбыз 489 гектарда ерлешген. Шолардан 308 гектары тюшюм бере, 181 гектары
янгы юзюмлюклер. 23 гектарда кокан бавубуз да бар. Сонг да, гьар йыл 500-800 гектарда гюзлюклер чачыла. Бакрес бойларда, ерли фермаларда гьайванлар ва 2 мингден артыкъ маллар сакълана. Оланы барысына да 200-ден артыкъ ишчилер, касбучулар, ёлбашчылар къуршалгъан.
– Оьтген йылны гьасиллери чыгъарылгъандыр, олар нечикдир?
– Оьтген йыл юрт хозяйство учун яман йыл болмады. Юзюмлюклерде сав йылны узагъында бары агротехника чаралар оьтгерилди. Емиш береген бавланы гьар гектарындан орта гьисапда 58,2 центнер юзюм къайтарылды. Бавлардагъы ишлени 4 юзюмчюлюк бригаданы ишчилери юрютдю. Магьамматнаби Шихалиев, Сепият Жабрайылова башчылыкъ этеген бригадаланы коллективлери айрокъда яхшы гьаракат булан ишледи.
Бу йыл авлакъчылыкъда да сынавлу касбучу Э.Магьамматгьажиев башчылыкъ этеген бригаданы ишчилери яхшы загьмат тёкдю. Гюзлюклер чачылгъан 533 гектарны гьар гектарындан орта гьисапда 30 центнер ашлыкъ къайтарылды. Биз районда биринчиликни къазандыкъ. Гьайванчылыкъда да ишлерибиз яман тюгюл.
– Юрт хозяйство тармагъында уллу хозяйстволар гьали олай кёп тюгюл. Оланы санаву йыл сайын аз да бола. Не себепдендир?
– 1990-нчы йылланы башындан тутуп, уьлкебизни халкъ хозяйство комплексиндеги предприятиелени пачалыкъ къайдадан тайдырып, гиччи предприятиелер къурувну масъалалары салынгъан. Бугюн шолай предприятиелер республикабызны районларында иш гёре. 8-и – бизин Къаягент районда. Сонг да, оьтген йылланы ичинде предприятиелеге пачалыкъны ягъындан айтардай кёмек гёрсетилмей. Айтагъаным, акъча маялар, техника булан осал таъмин этиле. Биз болагъан кюйде ишибизни къурабыз, даим янгы къайдаланы ахтарып ва къоллап турмагъа борчлубуз.
–Магьамматшакир Нажмутдинович, гьалиги заманны шартларында коллектив къайданы къоллап, бу уллу хозяйствону юрютмеге енгил тюгюлдюр?!
– Озокъда, юрт хозяйство – токътавсуз ишлер юрюлюп турмакъны талап эте. Мунда сав йылны узагъында иш къайнай. Предприятиени авлакъларында бугюнлерде де шолай гьаракат гьис этиле. Бу йылны къышы бираз йымышакъ. Шогъар гёре хозяйствону дёрт де юзюмчюлюк ва авлакъчылыкъ бригадаларында ишлер гюзден берли юрюлюп тура. Бригадаларыбызны лап уллусу гьисапланагъан оьзюгер Сепият Жабрайылова ёлбашчылыкъ этеген биринчи бригадагъа 134 гектар
тапшурулгъан. Бригадирлер Мугьутдин Арсланбековну, Магьамматнаби Шихалиевни ишчилери де артдагъы айларда бавларда борла бутай, байлав, ремонт этив, сугъарыв ишлер юрюте. Сувлар етишмейгенлик себеп болуп, сугъарыв ишлер аста юрюй. Гьалиге хозяйствода янгыз 30 гектарда тюгюл юзюм бавлар сугъарылмагъан. Шо бизин талчыкъдыра.
– Магьамматшакир Нажмутдинович, оьрде эсгерилген ишлени къурумлу, сан яны булан оьтгермек учун хас юрт хозяйство техника, оьз ишин мекенли билеген сынавлу касбучулар да тарыкъ. Шо масъалалар нечик чечиле?
– Яман тюгюл. Хозяйствобуздагъы юрт хозяйство техника йыллар гетип эсгиленсе де, олагъа къуллукъ этеген, оланы ишлетивге жаваплы касбучуланы, механизаторланы, шофёрланы бажарывлулугъу ва гьаракаты булан бары да производство масъалаланы чечмеге имканлыкъ тувула. Инженер бёлюкню ишине разибиз. Бугюн къайсы бригадабызны алсакъ да, олар тийишли тракторлар, сабанлар, оьзге агрегатлар, юрт хозяйство къураллар булан таъмин этилген. Натижада юзюм бавланы сыдыра араларында къазыв ишлер тамамлангъан. 178 гектардагъы гюзлюклени чачывда да техникабыз арив ишледи.
– Техника, хас юрт хозяйство къураллар оьзлюгюнден ишлемей. Оланы ишлетегенлени гьакъында не айтмагъа боласыз?
– Авлакъ ишлени усталары гьакъында арагъа сёз чыкъгъанда, механизаторлар Гьамза Латиповну, Амир Арслановну, Къурбан Саламовну атларын башлап айтмагъа сюемен. Тапшурулгъан гьар ишге гьариси жаваплы гирише, сан янын болдура. Авлакъ ишлерден къайры, алдынлы механизатор Къурбан Саламов предприятиени гьайван фермасында да чалыша. Ону загьмат гьаракаты гьар кимни де къувандыра. Шолай ишчилер юзюмчюлюк тармакъда да кёп бар. Айырып айтмагъа да болмайсан. Мисал учун, сувчу Магьамматшакир Акъаев 30 гектардагъы юзюм бавланы сугъармагъа бажаргъан.
–Къышлав кампания нечик бара?
– Яман тюгюл. Емлер гьазирлейген бригадабызны гючю булан таман чакъы силос гьазирленген. Къатты емлер: бичен, салам топлангъан. Комбикорма да етишер чакъы бар. Гьайванчылар учун яшавлукъ шартлар да яратылгъан.
– Оьрде биз аслу гьалда авлакъ ишлени юрютеген адамланы гьакъында сёз юрютдюк. Уллу хозяйствону оьзге предприятиелер, къурумлар булангъы аралыкълары да бардыр чы…
– Тюз, айры бёлюклер, касбучулар юрютеген ишге кёбюсю гьалда онча тергев берилмей къала. Масала, тюшюм къайтарыв кампанияланы къайсын алсакъ да, ишлени юрюшюне оланы таъсири гючлю. Олар билимли ва чалт ишлемесе, производство масъалаланы чечивде четимликлер тез арагъа чыгъа. Шону учун мен олагъа барысына да савлукъ ёрама сюемен.
– Магьамматшакир Нажмутдинович, юрт хозяйство Къаягент районда аслу производство гьисаплана. Сизин гьар гюнлюк чалышывугъуз районда ва райондагъы уллу юртларыны бириси Къаягентде яшайгъанланы яшавлукъ шартларын ёрукълашдырывгъа да таъсир эте. Шону учун ишигизде савлукъ ва уллу уьстюнлюклер ёрайбыз.
– Савболугъуз, сизге де оьз ишигизде уьстюнлюклер ёрайман.
