Ибрагьим Байсонгурович Байсонгуров 1967-нчи йылда Къарабудагъгент районну Дёргели юртунда тувгъан. Школада охуйгъан йылларындан берли, ат туягъын тай басар дегенлей, ата-анасындан уьлгю алып, педагогика булан гьавасланма башлагъан. 9-10-нчу класларда яш педагогну школасында охугъан.   Школаны тамамлагъан сонг буса Дагъыстан пачалыкъ педагогика институтну педагогика факультетине охумагъа тюшген.

1991-нчи йылда институтну тамамлагъан­ сонг оьзю охугъан институтда дарс беривчю гьисапда ишлемеге башлай. 1996-нчы йыл буса психология бёлюкге аспирантурагъа тюше. 2005-нчи йылда Ярославль шагьарда «Къумукъланы психология якъдан оьзтёречелиги» деген темадан илму ишин якълап, психология илмуланы кандидаты бола. Шо йыл Дагъыстан пачалыкъ педагогика институтну Буйнакск шагьардагъы филиалында башлап дарс беривчю, сонг педагогика ва психология факультетни деканы болуп чалыша.

2008-нчи йылдан башлап, Магьачкъалада И.А. Герценни атындагъы Россияны пачалыкъ педагогика университетини филиалында психология кафедраны заведующийи болуп ишлей. 2011-нчи йылда филиалны директору болуп белгилене.

2015-нчи йылда эсгерилген филиал ва башгъа кёп оьр охув ожакъланы бёлюклери ябылма башлай. Кёп йыллардан берли арасы бёлюнмейген билим беривню яны Ибрагьим Байсонгуров 2015-нчи йылда Милли инновация коллежни къура.

2017-нчи йылда ону Магьачкъала шагьарда янгы къурулгъан 59 номерли орта школаны башын тутуп чалышма чакъыра ва директору этилинип белгилене. Бугюнлерде ол эсгерилген школаны директору гьисапда чалышывун узата. 2020-2021-нчи охув йылны гьасиллерине гёре Ибрагьим Байсонгуров Дагъыстанда охув ожакъланы ёлбашчыларыны арасында юрюлген конкурсда «билим беривню лидери» деген атгъа ес болду. Уьйленген, агьлюсю Айсарат булан 3 яшны ва яшларыны яшларын тарбиялай.

Алдагъы гюнлерде ол «Ёлдаш» газетни редакциясында болду. Бизин газетни мухбири Патимат Бекеева ону булан этген лакъырлашывну охувчуланы тергевюне беребиз.

 

– Ибрагьим Байсонгурович, сизин билим берив тармакъда, айрыча айтгъанда, жаваплы ёлбашчыны къуллугъунда да сынавугъуз бар. Бугюнлерде школаны директоруну алдына не йимик борчлар салынгъан?

– Гьалиги замангъы билим беривде салынгъан талаплагъа гёре школаланы директорларыны алдына инг аслусу яшланы тарбиялав борчлар гьисаплана. Алда охутув-тарбиялав плангъа гёре ишлей эдик бусакъ, бу йылны сентябр айындан башлап айрыча охувчуланы тарбиялавну программасыны ва охувчуланы билимин ва бажарывлугъун артдырыв­ну ёлунда чалышабыз. Бугюнлерде директорну ма­съаласы – охувчуланы тарбияламакъ ва билим бермекни гьайында бажарывлу, яхшы натижалагъа етишип ишлейген коллектив къурмакъ.

– Сиз ёлбашчылыкъ этеген 59 номерли школада нече яш охуй? Школаны класлары яшланы санавуна гёре етишеми?

–Школа ачылгъанлы, айтардай кёп болмайгъанны билесиз. Магьачкъаладагъы 59 номерли школа «Пальмира» деп айтылагъан микрорайонда 2017-нчи йылда ачылды. Бугюнлерде бизин школада 1800 яш охуй. Школа бир сменде ишлей болгъан буса, 804 охувчу яшны къуршама герек эди. Тек юртлардан агьлюлер тахшагьаргъа гёчегенге гёре, яшланы санаву гьар йыл сайын арта. Янгыз башлапгъы класланы охувчулары тюгюл, оьрдеги класларда да янгы гелеген яшланы санаву артса тюгюл, кемимей. Шо себепден эки сменде яшланы охутмагъа борчлубуз.

– Муаллимлеригизни гьа­зирлиги нечикдир? Ола­ны школагъа ишге ала­гъан­да билимине, бажарыв­лугъуна, сынавуна тынды­рыкълы кюйде тергев эти­ледир?..

– Бугюнлерде муаллимлеге, оланы билимине, касбу бажарывлугъуна салынагъан талаплар арта. Олар билимлерин камиллешдирмеге герек. Сентябр айдан башлап, билим беривню янгы пачалыкъ федерал гесимлерине гёчежекбиз. Муаллимлени билимлерин камиллешдирмеге йиберебиз ва оьзюбюз де школада янгыз бизин рес­публикадан тюгюл, тышдан, Россияны уллу шагьарларындан сынавлу, бажарывлу муаллимлени чакъырып, «дёгерек столлар», мастер-класлар оьтгеребиз. Мисал учун, гетген охув йылда Россияны 26 регионундан чакъырылып гелип, билим беривни алдынлыларыны ортакъчылыгъы булан форум оьтгерилди. Эсгерилген форум оьр даражада оьтдю, бизин муаллимлеге кёп пайдасы болду.

– Артдагъы йылларда муаллимни касбусуну абуру тюшген деп айтмагъа ярай. Ону себеплери де гьар тюрлю. Алапаланы азлыгъыны, муаллимни абуру тёбенлешгени себеплерден муаллимни касбусуна алда йимик охумагъа барагъанлар да кёп тюгюл. Сизин школада бары да дарслардан муаллимлер етишеми?

– Артдагъы йылларда школагъа оьр охув ожакъны янгы битдирген жагьил муаллимлер ишге геле. Мени къаравума гёре, муаллимни касбусуну янгыдан абуру артмагъа башлагъан. Муаллимни касбусун сайлап охугъанлагъа гьар заманда да ишлемеге имканлыкъ бар. Сонг да, муаллим яшланы ва ишин сюймеге герек. Тенг­лешдиргенде, муаллимлени алапасы да яман тюгюл, оланы репетитор гьисапда да ишлеп къазанмагъа имканлыгъы бар. Бир-бир предметлерден школаларда муаллимлер конкурсгъа гёре алына. Орус тил ва адабият, биология, олай да тарих дарсланы юрютеген муаллимлени арасында конкурс бола. Химия, физика дарслардан муаллимлер аз.

– Гьалиги заманда охувчу яшланы билим даражасы осал деген пикру булан рази­мисиз ва шону себеплери недир?

– Яшлар яхшы билим алсын учун нечакъы да иш гёрюле. Оланы билимлери 9-нчу ва 11-нчи класларда пачалыкъ ва бирикген экзаменлер булан тергеле. Гьар йыл бютюнроссия тергев ишлер де оьтгериле. Гьали янгы билим берив гесимлеге гёре яшланы гьар тюрлю тармакъларда билимлери тергеле. Яшлар охусун учун муаллимлени, школаны ва пачалыкъны янындан нечакъы да къаст этиле.

– Яшланы охувгъа гьаваслыгъы артсын, терен билимлер алсын учун сиз ёлбашчылыкъ этеген школада не йимик ишлер, чаралар гёрюле?

– Оьзлени дарсларында яшланы иштагьы гелеген кюйде гьар муаллим оьзюню къайдасы булан ишлей. Шондан къайры да, къошум билим алмагъа имканлыкълар бар. Охувчулар «Российская электронная школа», «Учи.ру» деген ва башгъа сайтларда оьзлер гирип школа программагъа гёре дагъы да терен билимлер ва маълуматлар алып бола. Шолай да, пандемияны вакътисинде авруп уьйде къалгъан яшлар дарсда артда къалмай, охув программаны уьйренмеге бола эди.

– Сизин школада ана тилге бакъгъан янашыв нечикдир? Яшлар ана тил дарслагъа юрюймю?

– Шагьарларда охувчуланы арасында ана тилин билмей буса да уьйренмеге сюеген яшлар бар. Бизин школада дагъыстан тиллени 8-нден ана тил ва адабиятдан дарслар юрюле. Муаллимлер – оьзлени ишин сюеген, ана тилге, халкъына жаны авруйгъан касбучулар. Тек дагъыстан тиллерде дарслар оьтгермек учун охутув-методика гёрсетивлер, охув китаплар ёкълугъун яда къытлыгъын эсгермеге сюемен. Муаллимлени ишинде шолай масъалалар да четимликлер гелтире.

– Сиз Дагъыстанда охув ожакъланы ёлбашчыларыны арасында оьтгерилген конкурсда «билим беривню лидери» деген атны алгъансыз. Ёлбашчылыкъ касбугъузну бир сыры бармы? Яхшы коллектив, билимли ва тарбиялы яшлар болсун учун не кюйде ишлемеге, инг башлап негер тергев этмеге тарыкъ?

– 2020–2021-нчи охув йылны гьасиллерине гёре эсгерилген конкурсда магъа биринчи ер берилди. Бу янгыз­ мени уьстюнлюгюм деп гьи­сап этмеймен. Школаны коллективини бажарывлугъу, къасты болмагъан буса, булай уьстюнлюклеге янгыз етишмеге болмай. Биз школада гьар тюрлю проектлени яшавгъа чыгъарабыз. Шоланы бириси – «Бережливая школа». Эсгерилген проект охувчуланы оьзлеге, айлана якъгъа заманын аяп янашмагъа, тюз къолламагъа ва гележекде жамиятгъа ва Ватанына пайда гелтирип болагъан, насипли адамланы тарбияламагъа болушлукъ эте.

Гьар ёлбашчыны бир уьлгюсю, оьзю ошамагъа сюеген касбучу адамы бар. Мен оьзюне ошамагъа сюеген ёлбашчы Дагъыстан пачалыкъ педагогика институтну ректору болуп чалышып тургъан, белгили алимибиз Шейих Ибрагьимович Исмайылов эди. Огъар­ халкъ ректор деп айта эди. Ол оьзюню къуллугъу болуп гелген адамны рази къалдырмай туруп бир де къоймагъан. Мени оьзюмню касбу сынавумда да мени алдыма гелген адамны масъа­ласы чечилип гетгенни сюемен. Мени ёлбашчылыгъым булан ишлейген муаллимлени де, охувчуланы ата-анасын да бары да якъдан рази этмек аслу борчларымны бири деп гьисап этемен. Шо да магъа илгьам бере ва ишимни дагъы да яхшылащдырмагъа кёмек эте.

– Сизин школада гележекде не йимик ишлер этилмеге гёз алгъа тутулгъан?

–Инг башлап язда, яшлар ял алагъан вакътиде бизин школада язлыкъ лагер ачылажагъын эсгермеге сюемен. Лагерде 2 сменде 200 яш ял алмагъа болажакъ. Сонг да, яшланы робототехникагъа уьйретеген кванториум ачыл­магъа гёз алгъа тутулгъан. Умуми билим алгъанда гьар гюн дегенлей ата-ана комитети, муаллимлени, школаны коллективи яшлар терен билимлер алсын, школадагъы вакътисин пайдалы ва къужурлу кюйде оьтгерсин учун къаст эте.

– Газетни редакциясына гелип, соравларыбызгъа жа­ваплар бергенигиз учун баракалла.

–Сизде савболугъуз.