Гьажи СОЛТАНОВ: «АГЬАМИЯТЛЫ борчлар яшавгъа чыгъарыла»


Гьалиги базар аралыкълар гьукму сюреген девюрде Дагъыстанны социал-экономика якъдан оьсдюрювню кёп йыллыкъ хас программасы токъташдырылгъан. О саялы да ёлбашчыланы янындан регионларда булай агьамиятлы масъалаланы яшавгъа чыгъарылывуну натижалары да тергевсюз кьалмай, гьисап бермеге борчлу бола.


Артдагъы гезик Дагъыстанны Башчысы Владимир Васильев де Россияны Президенти Владимир Путин булан болгъан ёлугъувунда май айгъы указда белгиленген тапшурувланы яшавгъа чыгъарылывуну барышына, натижаларына байлавлу эсгерди.


«Дагестан» деген республика маълумат агентлигинде бугюнлерде болгъан прес-конференцияда Дагъыстан Республиканы экономика ва территория оьсюв масъалаларына къарайгъан министри Гьажи Солтанов да республикабызны маълумат къуралларыны къуллукъчулары берген соравлагъа жаваплар къайтарды.


 

– Гьажи Русланович, Моск­вада Дагъыстанны Башчысы Владимир Васильевни Россияны Президенти Владимир Путин булангъы ёлугъувунда бизин регионну социал-экономика оьсювюне ва шону башлапгъы натижаларына байлавлу лакъыр болду. В.Васильев РФ-ни Президентине не гьакъда маълумат берди?



– Гертиден де, эсгерилген ёлугъувда бизин республикабызны социал-экономика якъдан оьсдюрювню барышына, етишилген натижалагъа байлавлу лап да агьамиятлы масъалалар гётерилди. Дагъыстан артдагъы йылларда 20-гъа ювукъ пачалыкъ федерал программаланы оьлчевюнде белгилеген борчланы яшавгъа чыгъармакъ учун гьаракат этегени тергевню тартмай болмай. РФ-ни Президентини май айгъы указыны тапшурувларын яшавгъа чы­гъарылыву да шо гьаракатгъа къошум болдура, натижаланы ачыкъ этип гёрсете. Федерал программаларда ортакъчылыкъ этив булан биз дазуланмайбыз. Айтмагъа сюегеним, милли борч гьисапда республика оьлчевюндеги программалар да пайдаландырыла. Шону асувлу кюйде пайдаландырывгъа айрыча тергев де берилегени англашыла. Гьалиги заманда савлай Россияны оьлчевюнде айтгъанда да, регионланы оьсюв масъалаларын аянлашдырмакъ учун 15 аслу талаплар белгиленген. Шоланы яшавгъа чыгъарылывун регионлар таъмин этмесе де бажарылмай. Тюзюн айтмагъа герек, шолай агьамиятлы масъалаланы яшавгъа чыгъарывда бизге пачалыкъны янындан да харж булан кёмек этилине. 2019-нчу йылгъа шону учун грантлагъа 625 миллион манат гёрсетилген эди буса, гелеген йыл шо санав дагъы да кёп болажагъына шеклик ёкъ.


– Некъадар кёп болажакъ? Ёлугъувну вакътисинде шо гьакъда ачыкъ сёз болдуму экен?



– Савлай Россияда грантлар учун 50 миллиард манат акъча маялар белгиленген. Гелеген йылда бизин республикагъа шону учун некъадар харж берилегени гьакъда гьали магъа ачыкъ этип айтмагъа четим. Шондан тийишли пайын алмакъ учун гьар регионгъа оьзтёрече кагъызларын гьазирлемеге герек болажакъ.


– Гьажи Русланович, гьалиги заманда бизин регионда уллу производство булан машгъул болагъан тайпалар, предприятиелер нагагь да ёкъдур. Шону учун ерли гьакимият къурумланы башчылары увакъ ва орта далапчылыкъ булан машгъул болагъанланы якъламагъа, инамлыгъын къазанмагъа гереги англашыла. Шогъар байлавлу болуп регионда не этиле? Пачалыкъ тапшурувлагъа (госзаказ) ес болувда, оьз малын малим этсин учун Дагъыстанны предпринимателлери не йимик натижалагъа етише?



– Дагъыстанда увакъ ва орта бизнес булан машгъул болагъан тайпаланы иштагьландырывгъа байлавлу болуп оьтгерилеген чаралар да оьз натижаларын бермей къоймай. Артдагъы бир нече йылны ичинде увакъ ва орта бизнес булан машгъул болагъанланы пачалыкъ тапшурувлагъа ес болувдагъы ортакъчылыкъ этивю 46,7 процентге къолайлашгъаны гьакъда айтып къойсам да, кёп зат англашыла. Озокъда, артдагъы йылларда бизин республикабызда увакъ ва орта бизнес булан машгъул болагъан тайпаланы чалышывун ачыкъгъа чыгъармакъ учун да кёп иш этиле. Дагъысын айтмагъанда, оланы ачыкъгъа чыгъарывну хас регион программасы пайдаландырыла. Шолайлыкъда, жыйылагъан налогланы башын толтурув да яхшылаша. Ягъарлыкъ-майлав материалланы, ашамлыкъ ва сатыв-алыв тармакъдагъы ишлер булан янаша бугюнлерде тюпден таба ишлейген аякъги­йимлер, опуракълар тигив булан машгъул болагъан тайпаланы ачыкъгъа чыгъармакъ учун оьтгерилеген чаралар узатыла. Каспийск ва Дагестанские Огни шагьарларда далапчылыкъ булан машгъул болмагъа сюеген тайпалар учун хас инвестиция имканлыкълар болдурулагъаны гьакъда да айрыча эсгермеге тюше. Буссагьатгъы вакътиде «Уьйташда» юрюлеген гьаракат буса – шоланы арасында лап да гёрмеклиси.



– Арт вакътилерде бизин республикабызны тюзлюк боюндан оьтеген «Кавказ» деген федерал ёлну ярашдырыв-генглешдирив ишлер де давам этиле. Шо гьакъда не айтмагъа бажарыла?



– Гертиден де, бизин респуб­ликабызда шогъар байлавлу ишлени барышы давам этилип тура. Темиркъазыкъ бойдан тутуп, къыблагъа багъып бугюнлерде де ярашдырыв ишлер узатыла. Буссагьатгъы вакътиде шо ишлер Манас бойда юрюлюп тура ва Азербайжан булангъы дазугъа ерли давам этилежек. Айтмагъа сюегеним, генглешдирип тураман. Натижада, ёлларда болагъан хатабалагьланы, тас этивлени алдын алмагъа шартлар болдурула.


– Дагъыстан – оьзтёрече табии шартлары, байлыкълары, ишге уста адамлары булан танывлу регион. Республикабызны тав боюнда экономика гьалны къолайлашдырывгъа, шонда яшайгъанланы къуллукъларын кютювге некъадар тергев бериле?



– Бугюнлерде Дагъыстан пачалыкъ халкъ хозяйство университетде оьтгерилген Бютюнроссия илму-сынав конференцияда о гьакъда да айрыча эсгерилди. Гертиден де, тав бойда яшай­гъанланы башалман кюйде тюзлюк районлагъа гёчювюню алдын алмакъ учун оьзлени ерлеринде онгайлы шартлары болмаса бажарылмай. Шону учун бизин республикабызда хас регион ва пачалыкъ федерал оьлчевдеги программалар яшавгъа чыгъарыла. «Мени Дагъыстаным – мени сувларым», «Мени Дагъыстаным – мени онгайлы яшавлукъ шартларым», «Мени Дагъыстаным – мени ёлларым», «100 школа» деген ва оьзге программалар – ДР-ни Башчысы Владимир Васильевни сиптечилиги булан белгиленген милли проектлер. Агьамиятлы борчлар яшавгъа чыгъарыла. Шолар гележекде тав районланы халкъы учун да онгайлы яшавлукъ шартланы болдурулажагъына шеклик этмеге тюшмей. Ёгъесе, башалман кюйде узатылып турагъан шагьарлагъа ва тюзлюк бойдагъы районлагъа тавлардан тюшегенлени гёчювюлню токътатмагъа яда бир ёрукъгъа гелтирмеге четим болажакъ.




 

 

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля