Янгы йыл гележекге янгы умутлар, янгы ойлар алып геле. Янгы йылны нечик къаршыласанг, савлай йыл шолай гетежек деп де айта бола эди уллулар. Озокъда, янгы йылны къаршылай туруп, тарихлерде къалажакъ эсги йылны гьасиллерин чыгъармагъа да, балики, хаталар йиберилген буса, оланы янгы йылда дагъы йибермей яшама къаст этмеге герек бола.

Гетген йыл Бабаюрт район учун нечик оьтгенни, не йимик ишлени яшавгъа чыгъармагъа бажарылгъанны, не йимиклери янгы йылда гёз алгъа тутулгъанны билмеге сююп, районну ёлбашчысыны борчларын кютеген Даниял Исламов булан ёлугъуп, лакъырлашдыкъ.

 

– Даниял Пашаевич, гетген йылны гьасиллерин чыгъара туруп, шу йыл не йимик ишлени яшавгъа оьтгерме бажарылды? Районну халкъы учун 2019-нчу йыл нечик болду?

– Яшырмагъа негер тарыкъ, озокъда, гетип барагъан йыл район учун жаваплыкъны ва яхшы яшавгъа инанывну йылы болду демеге ярай. Район башындан авур йылны гечирди. Бар кюйде айтгъанда, район, хырданына ерли дегенлей, борчну тюбюнде эди.

Амма юрюген алыр ёлну дегенлей, район бюджетге гелеген ва республика бакъдырагъан акъча маяланы низамлы кюйде къоллап, биз шо къыйын гьаллардан чыкъмагъа чы нечик де, экономика оьсювню ёлунда да алгъа бармагъа болдукъ. Айтагъаным, биз бу йыл алдыбызгъа салынгъан бары да жамият борчларыбызны да, гёз алгъа тутулгъан хыялланы да кютдюк, ерли четимликлени уьстюнде де ишлемеге болдукъ. Сонг да, оьсювню аслу янларында да район оьзюню ерин беклешдирди. Шолай барын да гьисапгъа алгъанда, гетип барагъан йыл яман болду демеге тюшмей. Озокъда, этилмеге герек ишлер гьали де кёп бар. Шо борчлар булан биз янгы йылгъа абатланабыз ва 2020-нчы йылда оланы уьстюнлю кюйде кютмеге умутлубуз.

—  Демек, район тарыгъан акъча къытлыкъгъа да къарамай, жамият учун асувлу масъалаланы кёплерин чечмеге бажарылды деп гьисап этмеге яраймы?

— Мен ойлашагъан кюйде, ярай. Шо шолай дюр де дюр. Оьзгесин айтмагъанда, бу йыл биз «Мени Дагъыстаным – мени сувум» деген проектге гиргеник де кёп затны англата. Бир йыл яда беш йыл тюгюл, он йыллар булан Бабаюрт сув къытлыкъгъа тарыгъан. Айрокъда яйны яллавунда халкъ бек языкъ бола. Сув – дюньяны берекети. Шону бабаюртлулар эшитип тюгюл, оьзлени башындан гечирип де билелер. Амма шо проектни яшавгъа чыкъмакълыгъы булан, янгыз Бабаюрт тюгюл, сув быргъыны боюнда ерлешген районну оьзге юртларына да Солакъны таза, демли суву гележек. Шо якъдан хыйлы иш этилип де битген. Бабаюртну ягъасында гьарисине 1 минг 100 куб сув сыягъан эки гьавуз къурулуп тура, артдагъы 5 йылны боюнда сирешип токътагъан сув быргъыланы тартыв гене башланды. Нечик де башланмады, ишни яшавгъа чыгъармагъа башына алгъанлар сув быргъылар янгы йылны башында Бабаюртгъа ерли сув гележек деп де инандыралар.

Сонг да, гетген йыл «100 школа» деген проектге гёре Бабаюртдагъы 1 номерли орта школаны башлапгъы класлары охуйгъан бёлюгюне, Бабаюртдагъы 3 номерли орта школаны, Бабаюртдагъы «Орлёнок» деген гимназиягъа ва Адил Янгыюртдагъы орта школагъа мукъаятлы ремонт ишлер этилди. Шо ишлер республиканы, район бюджетлерини ва мадарлыланы кёмеклиги булан амалгъа гелди.

Айрокъда Бабаюртдагъы 1 номерли орта школаны башлапгъы класлары охуйгъан бёлюгю булан доланмагъа тюшдю. Гьакъыкъатда эсги школаны янгыз тамлары сакъланды, къалкъысындан башлап, полларына, терезе-эшиклерине, иссилик берив системасына ерли алышынды, янгы школа алатлар, яшлар учун тарыкъ-герек бары да маллар алынды. Сонг да, муаллимлер учун алдына янгы эки кабинет де къошдукъ. Гьасили, яшлар учун янгы школа эшиклерин эркинине ачды.

Гетген йылны август айында «Оьсювню оьзеклери» деген проектге гёре Адил Янгыюртдагъы орта школада да толу кюйде эки класгъа ремонт этилди ва шо класлар янгы билим берив къайдалагъа толу кюйде жавап береген алатлар булан ясанландырылды.

Савлай уьлкеде юрюлюп турагъан школаларда онгайлыкълар болдурувгъа байлавлу проект де бизин районгъа тиймей гетмеди. Шо проектде бизин райондан Адил Янгыюртдагъы, Герменчикдеги ва Тамазатёбедеги школалар ортакъчылыкъ этдилер.

Озокъда, оьсюп гелеген яш наслугъа тергев бакъдырмагъа болгъаныкъ да юрекни сююндюре. Шо яхшы хыялланы яшавгъа чыгъара туруп, бу йыл Хамаматюртда 100 гиччипавгъа гьисап этилген янгы яшлар бавуну къурулушу башланды.

Ёллар да бизин районну аслу дерти болуп битген. Аз буса да, гючюбюз чатгъан кюйде, «Мени Дагъыстаным – мени ёлларым» деген проектге гёре Бабаюртда Жанарслан Алиевни атындагъы орамны янгыртдыкъ, Бабаюртдагъы 2 номерли орта школаны боюнда ёлну эки де янын тратуарлар булан ясандырдыкъ. Шо да эсгерилген школада охуйгъан юзлер булан яшланы аманлыгъын болдурувгъа бирдагъы бир абат болду.

Район бюджетден Мужукъай юртну халкъын сув булан таъмин этмек учун бир-бир чаралар гёрдюк. Гьакъыкъатда беш юзден де артыкъ адам яшайгъан Мужукъай толу кюйде сув булан таъмин этилди. Юртгъа таза артезиан сувну бир чакъырым ярым арекден быргъылар булан етишдирдик.

Ноябр яйны ахырында буса Тамазатёбе юртда юртлу яшлар учун янгы футбол майданны къурулушуна гиришдик. Шо да юртлу яшлар оьзлени бош заманын савлугъуна пайдалы спорт булан доланып йиберсин учун этиле. Шо чараланы гелеген йылда да узатмагъа хыялыбыз бар.

— Бабаюрт район юрт хозяйство районгъа санала. Демек, районну гелими де юрт хозяйство тармакъдан гьасил. 2019-нчу йыл районну ашлыкъ болдурувчулары учун нечик болду?

— Районну экономикасыны алгъа барывуна юрт хозяйство тармакъ къошум этегени шексиз. 2019-нчу йыл да районну сабанчылары учун берекетли болду демеге ярай. Шо районда къайтарылгъан ашлыкъланы тюшюмлерини оьлчевю булан да исбатлана. Янгыз тюшюм тюгюл, ашлыкълар учун берилген тарлавланы оьлчевю де хыйлы артды. Хыйлы йыллар ташланып тургъан тарлавлар гене сюрюлдю, гьакъыкъатда гюзлюклени оьлчевлери де артды.

Ери гелгенде, районну ашлыкъ болдурувчулары бу йыл Дагъыстанны юрт хозяйство ва сурсат министерлигини ва район администрацияны юрт хозяйство управлениесини сиптечилиги булан оьтгерилген гьар тюрлю ярмакюлерде де актив кюйде ортакъчылыкъ этдилер. Ярмакю – ерли ашлыкъ болдурувчулар учун оьзлер болдургъан ашамлыкъланы алывчулагъа етишдирмек учун этилеген аслу майдан. Шолай ярмакюлерде ортакъчылыкъ этип, ашлыкъ болдурувчулар янгыз малны сатып тюгюл, сынав топлап да болдулар.  

Районну экономикасына ашлыкъ болдурувчулар этген къошумну гьакъында айта туруп, «Сектор», «Колос», «Юзюмчю», «Хазар», «Восход», «Эсенболатов», «Хайыров» деген сабанчы-фермер хозяйстволаны эсгермеге ярай. Олар районну юрт хозяйствосуну авур арбасын алгъа тартып турагъан уллу гюч болуп токътагъанлар.

Бу йылны районну сабанчылары етишген уллу уьстюнлюк — «Агростартапны» акъча якъдан кёмек этеген ярышларында бизин районлу сабанчы утгъанлыкъ. Сонг да, эки фермер уьягьлю гьайванчылыкъ ферманы оьсдюрмек учун гёрсетилген савгъатланы да утдулар.

2019-нчу йылда етишген лап да уллу уьстюнлюк – гюзлюк ашлыкъланы оьлчевлери артгъанлыкъ, чалтик чеклени янгыртгъанлыкъ болуп токътай. Бу йыл районну чалтик оьсдюрювчюлери гьали болгъанча болмагъан оьлчевде алгъан мол тюшюмлер де шо уьстюнлюклени дагъыдан-дагъы аслам этди.

Сонг да, бу йыл районда 161 гектаргъа янгы емиш бавлар салынды. Шолар бары да бизин районну юрт хозяйствосуну гележеги баргъа инандыра. Бизин халкъ – ишчи халкъ. Олагъа янгыз тергев ва кёмек герек. Шо кёмекни буса оьзюбюзню ихтиярларыбызгъа гёре этмеге гьазирбиз, этип турабыз, этме де этежекбиз.

— Етишген уьстюнлюклер булан дазуланып къалмай, янгы йылгъа не хыяллар, не умутлар булан чыгъасыз?

— Бизин алдыбызда къыйын, амма оланы яшавгъа чыгъыву янгыз бизден гьасил болагъан кёп масъалалар токътагъан. Шо гьакъда айта туруп, 2020-нчы йылда яшавгъа чыгъармагъа герек район администрация ишлерин узатажакъ лап да асувлу масъалаланы гьакъында эсгермеге сюемен. Шолар аслу гьалда районну юртларында халкъгъа яшавлугъу учун тарыкъ шартланы яратыв, ёлланы къурув ва онгарыв, орамлагъа ярыкълар тартыв, демек, районну халкъы учун тарыкълы ишлер болажакъ.

Бизин алдыбызгъа республика ва федерал программалар булан къаныгъывлу кюйде ишлемек деген талаплар салынгъан. Биз шо программаланы яшавгъа чыгъывуна къол ялгъамагъа гьазирбиз ва район бюджетде шолагъа акъча маялар да салынгъан.

Яшавгъа чыгъармагъа гёз алгъа салынгъан аслу масъалаланы бирлерин эсгермеге сюемен: Бабаюртдагъы 2 номерли школаны ярашдырылмай ярты къалгъан бинасын битдирмек, Бабаюртда 100 яшгъа гьисап этилген янгы яшлар баву, юртну ичинде эсги сув быргъыланы толу кюйде алышдырмакъ ва янгы 3 сув къую къазмагъа, сонг да, Бабаюртда он йылланы боюнда ярты кюйде ташланып къалгъан спорткомплексни къурулушун да битдирмеге гёз алгъа тутулгъан.

Озокъда, 2020-нчы йылда биз «150 школа» ва «Комфортная среда» деген проектлерде ортакъчылыкъ этмеге къастлыбыз. Шоланы гьарисине гёре 6 объект, умуми 12 объект къоллавгъа берилежек. Сонг да, «Мени Дагъыстаным – мени ёлларым» деген проектде ортакъчылыкъ этмеге къастлыбыз ва шо программагъа гёре болгъан чакъы кёп ёлланы янгыртмагъа умутлубуз.

Артдагъы 30-40 йылланы боюнда янгылыкъланы гёзлеген львовскилилер учун да гелеген йыл хайырлы болажакъ. Аллагьны кёмеги де булан гелеген йыл 1 номерли Львовск юртда янгы школаны къурулушу башланажакъ ва шо юртда 5 чакъырымны оьлчевюнде эсги сув быргъылар алышынып, янгы сув къую къазылажакъ. Бизин умутлар яшавгъа чыкъса, гелеген йыл львовскилилени уьйлерине тезден гёзлеген табии газны иссилиги де етишежек.

Сонг да, табии газ Эсги Тамазатёбе ва Янгы Каса юртлагъа да тартылажакъ. Шо да эсгерилген юртлулар учун гелеген йыл унутулмас йыл болажакъгъа инанмагъа сюемен.

Районну лап да уллу юртларыны бири – Адил Янгыюртда да гелеген йыл 23 чакъырым сув быргъылар да алышынып, сув къую да чыгъарылажакъ. Сонг да, юртда 250 яшгъа яшлар бавуну къурулушу да планда бар.

Узун сёзню къысгъасы, янгы йыл район ва районну халкълары учун хайырлы болур деп умут этебиз.

– Янгы йылдан сиз не гёзлейсиз?

— Оьрде де эсгерген кюйде, янгы йылдан янгыз яхшы янгъа алмашынывланы гёзлеймен.

– Янгы йыл савлай районну халкъына не ёрамагъа сюер эдигиз?

— Мен гьакъ юрекден районну халкъын ва бары дагъыстанлыланы Янгы 2020-нчы йыл булан къутлайман. Сизин юрегигизге тутгъан бары да умутларыгъыз яшавгъа чыкъсын! Ожакъларыгъыздан бир де савлукъ ва аманлыкъ таймасын.

Сонг да, районну бары да халкъына, яшёрюмлеге, абурлу ветеранлагъа да район учун этген ва этмеге гьазир ишлеригиз саялы разилигимни билдирмеге сюемен. Инаныгъыз, бизге сизин яныгъыздан этилеген кёмек – кёп уллу гюч. Янгы йылда да сизин гьар ишигиз сыралы болсун! Ожакълардан насип, сююнч ва берекет бир заманда да таймасын!

– Лакъырлашыв саялы кёп савболугъуз! Умутларыгъызгъа етишмеге Аллагь насип этсин!

– Амин! Сен де савбол!

 

 

Герейхан ГЬАЖИЕВ,

оьз мухбирибиз.

СУРАТДА: Даниял ИСЛАМОВ.