Артдагъы вакътилерде бизин республикада гьар тюрлю тармакъларда чалышагъан бажарывлу касбучуланы гьаракатына мекенли кюйде тергев артгъаны гьакъда айтмагъа бажарыла. Ювукъда ёлбашчылыкъ къуллукъларда чалышмагъа иш сынаву да, билимлерини даражасы да етишеген касбучуланы танглавгъа байлавлу «Мой Дагестан» деген къарав оьтгерилгени де шогъар герти кюйде шагьатлыкъ эте. Эсгерилген шо къаравну барышында юрюлген бары да сынавлардан уьстюнлю кюйде оьтюп, алдынлыкъ алгъанланы бириси Алибек ИМАКЪОВ булан бизин газетни редакциясында ёлугъуп, яшёрюмлер, билим берив, спорт, дин бёлюгюню редактору этген лакъырлашывну гьали охувчуланы тергевюне беребиз.
– Алибек, сен «Мой Дагестан» деген къаравда алдынлыкъ алгъанланы сыдырасында экенинг булан гьакъ юрекден къутлайман. Тек эсгерилген къаравгъа етишгенчеге инг башлап касбу танглавда ва бугюнлеге ерли оьзюнг оьтген ёлну гьакъында лакъыр юрютсенг, умпагьатлы болур деп эсиме геле. Шо гьакъда айта туруп, оьзюнг тувуп оьсген агьлюню гьакъында айтсанг да, къыйышмай къалмажакъ.
– Къутлавларыгъыз учун баракалла. «Ёлдаш» газетни бетлеринден таба оьз ойларымны, пикруларымны малим этмеге имканлыкъ береген сизге де разилигимни билдиремен. Оьзюм тувуп оьсген агьлюню гьакъында айтсам, атам Жамалутдин оьр билим алгъан сонг, оьз заманында районну исполкомуну комсомол комитетинде ишлеп башлагъан. Шондан сонг ол байлавлукъну район бёлюгюне ёлбашчылыкъ этип турду. Бугюнлерде Къарабудагъгент районну администрациясында жаваплы къуллукъланы бирисинде чалыша. Анам Нюргьаят да оьмюр боюнда Къарабудагъгентдеги сугъарыв имаратлагъа къарайгъан управлениеде ишлеп тура. Мени атам оьзюм учун гьар заманда да уьлгю болуп гелген. Ол кёп сынав топлагъан, яшавну англайгъан, низамны, адилликни сюеген, оьзгелерден де шону талап этеген адам. Мен буссагьатда да ону тарбиясыны таъсирин сеземен, гьар ишимни ону разилигин алып этемен. Тек магъа касбу тангламагъа заман етишгенде, ону насигьатына тынглап, Къакъашурада оьмюр боюнда савлукъ сакълав идарада чалышып тургъан уллатам, гюнагьларындан Аллагь гечсин, Дагъыстанны ат къазангъан врачы Зиявутдин Имакъовну ёлуна тюшюп, врачны касбусуна ес болмагъа болушлукъ этмедим. Неге тюгюл, мен англайгъан кюйде, врачны касбусу – бек къыйын касбу. Шо касбуну танглагъан адамгъа халкъны савлугъуну гьайында къалып, бюс-бютюнлей берилип чалышмагъа, гьар гюн дегенлей не тюрлю аврувну гёрмеге де, оланы гьарисине йылы сёз тапмагъа да, оьз къыйынын унутуп, аврувну оьзюнден оьтгермеге де тюше. Яшырып да не этейим, мен шолай уллу жавапчылыкъдан тартындым. Бугюнлерде де оьзюмню гележекдеги касбумну белгилей туруп, байлавлукъну тармагъын сайлагъаныма бир де гьёкюнмеймен.
– Тувуп оьсген элингден арекге чыгъып, сагъа оьр охув ожакъда билим алмагъа къыйын болмадымы дагъы?
– Къарабудагъгентдеги гимназияда билим алагъан йылларымда дарс берген муаллимлерим (олар барысы да юрегимни тёрюнде) мени тизив билимлеге ес этип чыгъарды. Оьр охув ожакъда охуйгъанда да къаныгъывлу кюйде гьаракат этип охудум. Сонг да, охуй туруп да, бизин учун юрюлеген лекцияларда, оьзге дарсларда алгъан англавларым булан тамамланып къалмай, шоланы лап да уллу компанияланы бирисинде ишлей туруп да сынав ёлда беклешдирмеге имканлыкъ болду. Шондан къайры да, оьр охув ожакъда билим алагъан йылларымда яйлыкъ каникулланы вакътисинде юртгъа гелгенде де, мен заманны бошуна йибермеге сюймей, танглагъан касбума гёре «Вымпелком» деген акционер жамиятны Магьачкъаладагъы филиалында аз-кёп сынав топлай турдум.
– Оьр билимлеге ес болуп къайтгъан сонг да, мен билеген кюйде, сен эсгерилген компанияда да ишлегенсен…
– Герти. Шо компанияны ёлбашчыларыны ишге чыкъмагъа байлавлу этилген чакъырывун кёп ойлашып турмайлы къабул этдим. Бир де къопдурувсуз айтгъанда, шо компанияда ишлейген йылларымда машинге минип де, яяв юрюп де магъа бизин республиканы не еринде де болмагъа тюшдю. Нечик алай да, «Билайн» ва «Мегафон» байлавлукъну болдурагъан инженер имаратланы къурмакъ учун мен ишлейген бёлюклеге къуршалгъанлагъа янгыз тавтюп бойларда, тюзлюкде ерлешгенлеринден къайры да, тав районлагъа да чыгъып гетмеге, исси гюнню, токътамай явагъан янгурну тюбюнде де, эшеген сувукъ елге де, борайгъан къаргъа да къарамайлы ишлемеге тюшген гезиклер кёп болду. Москвадан гелген буйрукъгъа гёре оьзюм ишлейген бёлюк тозулгъан сонг, мен бизин булан бирликде, дагъы да ачыкълашдырып айтгъанда, байлавлукъну болдурмакъ учун мен ишлейген компания тапшурагъан бир-бир къуллукъланы кютеген, байлавлукъ ёлланы къурашдырагъан, шоланы проектлерин къурагъан «Центр-Техностройпроект» деген акционер жамиятгъа ишге чыкъдым. Арадан алты ай оьтюп, байлавлукъ болдурувда сынав топлагъанымны, шо тармакъда оьр билим алгъанымны гьисапгъа алып, иш ёлдашларым, сынамакъ учун дагъы да алты ай болжал да гёрсетип, мени эсгерилген компанияны ёлбашчысыны къуллугъуна белгиледилер.
– Шолайлыкъда, сагъа оьмюр чагъынга гёре яш адамгъа ёлбашчы къуллукъда да сынав топламагъа ёл ачылгъан…
– Шо къуллукъгъа гиришегенде де гьар къайсы тармакъда да ёлбашчы къуллукъда чалышагъан адамны гьаракаты бир де ол загьмат тёкген йылланы мезгили булан тюгюл, тапшурулгъан жаваплы касбу борчуна янашыв даражасы, этген пайдалы ишлери булан оьлченегенин яхшы англагъанман. Шо саялы биринчи гюнлерден тутуп, мени ёлбашчылыгъымны тюбюнде ишлейгенлени яшавлукъ аваралары, олай да къолда бар техниканы ёрукълу ишлетивге байлавлу кёп тюрлю масъалаланы чечмеге урундум. Шо якъдан алгъанда, оьзюмню айланамдагъылагъа да бек талаплы болгъанымдан къайры да, олагъа тынгламагъа уьйренмеге тюшдю. Шо вакътиде артгъа салмай чечмеге тюшеген масъалалар айрада кёп эди. Шоланы барысын да юрек тынышагъан кюйде яшавгъа чыгъармагъа бажарылгъан сонг, 2016-нчы йылда бизин компания оьзю чалышагъан тармакъда Темиркъазыкъ Кавказда алдынлыланы сыдырасына да къошулду.
– Алибек, ёлбашчылыкъ къуллукъда ишлей туруп да, «Мой Дагестан» деген къаравда ортакъчылыкъ этмек учун сагъа не себеп болду? Оьтгерилеген къаравну гьакъында нечик билдинг?
– Белгили экени йимик, бизин республикада «Мой Дагестан» ёлбашчылыкъ къуллукъларда чалышмакъ учун касбучуланы танглавгъа байлавлу оьтгерилеген къаравланы биринчиси тюгюл. Шоланы биринчиси яшыртгъынлап оьтгерилеген де йимик болду. Гезикли къаравну гьакъында буса мен ювукъ къурдашым айтып билдим. Гертисин айтгъанда, башлапгъы вакътиде шо къарав ачыкъ кюйде, алданокъ белгиленген гесимлеге гёре юрюлюп, гьасиллер чыгъарылажагъына да инанып битмей эдим. Тек къаравда алдынлыкъ алажагъыма бирдокъда умут этмесем де, бир башлап оьзюмню гьакъымда билдирмек, ачыкълашдырып айтгъанда, билимлеримни сан янын, олай да касбу бажарывлугъумну малим этмек учун шо къаравда ортакъчылыкъ этмеге токъташдым. Сонг да, бизин республикада артдагъы йылларда тувулунгъан гьалны алышдырмаса ярамайгъанны да англап, шогъар байлавлу да оьзюмню оюмну, пикрумну шо къаравну барышында ачыкъ этмекни де тийишли гёрдюм. Бугюнгю гьалны буса бизге биригип алышдырмагъа тарыкъ. Бизин республикадагъы гьалны яхшылашдырмакъ учун буса Татарстанны, Башкъыртстанны, олай да савлай уьлкени оьлчевюнде алдынлыларындан саналып гелеген оьзге регионланы сынавундан пайдаланмагъа да ярай.
Нечик алай да, бизин республикада мекенли алышынывланы девюрю гелген деп гьисап этемен. Бизин республиканы оьсювюн болдурмакъ учун янгы сиптелени яшавгъа чыгъармагъа болагъан, гьалиге ерли оьзлени гьакъында билинмей турагъан бажарывлу касбучуланы да арагъа чыгъармагъа тюше. Дагъыстанда буса, гьалиги шартлагъа жавап береген кюйде, тапшурулгъан борчлагъа тюз янашып, ону экономика якъдан оьсювюн болдуруп, иш гёрежек гьакъылы да, билими де, бажарывлугъу да етишеген касбучулар бар. Олар гьар адам да парахат кюйде, тангаласындан тартынмай яшамагъа болардай оьзтёречелик, зулмучулукъ, башалманчылыкъ арадан таягъан кюйде шартлар яратмагъа да болажагъына шеклик этмеймен.
– Бизин республикада чечмеге тюшеген масъалаланы гьакъында сёз чыкъгъанда, сен бир башлап шолардан къайсыларын эсгережек эдинг?
– Бир башлап гьакимлик къуллукъланы бир-бир тухум-тайпаны арасында пайлап къоймакълыкъ, олай да ёлбашчыланы белгилейгенде миллетине тергев бермек дурус тюгюл деп гьисап этемен. Бары да даражадагъы гьакимлик къурумларыны чалышывунда ачыкълыкъны болдурмагъа тюше. Шону булан бирге, Дагъыстанны Гьукуматына касбучулар къайсы жамият къатлавундан чыкъгъанлыгъы, къардашлыкъ, дослукъ аралыкълар гьисапгъа алынмай, янгыз оьзлени билимлерини сан яны, сынаву, етишген оьрлюклери гьисапгъа алынып къуршалмагъа тарыкъ.
Сонг да, янгы иш ерлер болдурулуп, бюджетни мал чыгъарывчулар, далапчылар ва промышленност толумлашдырсын учун шартлар яратылмагъа тюше. Дагъыстанны Гьукуматы далапчылар оьзлени къазанчын, гелимин яшырмай малим этер йимик имканлыкълар тувдурмагъа, олай да республиканы оьсювюне акъча маялар бакъдырмагъа иштагьлылагъа, шону булан бирге, сабанчылагъа оьзлер болдургъан ашамлыкъ малланы сатмакъ учун онгайлыкълар яратмагъа тарыкъ.
Шондан къайры да, бизин республикада гьалиги шартлагъа жавап береген янгы технологияланы имканлыкълары экономикада ва башгъа тармакъларда толу кюйде пайдаландырылмай.
– Инг алда чечмеге тюшеген масъалаланы арасында оьзюнг эсгермеген урушбатчылыкъны алдын алывну масъаласына сен нечик янашасан?
– Мен гьисап этеген кюйде, урушбатчылыкъ бизин республикада тувулунгъан масъалаланы натижасы, гьасили болуп токътай. Оьрде эсгерилген масъалалар чечилсе, шексиз кюйде, урушбатчылыкъ да оьзлюгюнден арадан таяжакъ. Тюзю, башлап айтылагъан эки де масъала – белгили ва бек агьамиятлы масъалалар. Шоланы бирден-эки чечмеге бажарылмайгъаны англашыла. Дейгеним, бажарывлу касбучуланы да къуршап, шоланы мекенли кюйде чечивню ёлларын белгилемеге тюше.
– Шо къаравну вакътисинде юрюлген сынавланы гьакъында маълумат къуралларда кёп айтылгъан. Шоланы бирерлетип эсгермейли, сени учун къарав нечик оьтгени гьакъында айтгъанынгны сюежек эдим. Шону барышында оьзюнг учун не йимик гьасиллер чыгъардынг?
– Шо соравгъа жавап бере туруп, къаравну бары да тиретлери жанлы кюйде юрюлгенин айрыча айтмагъа сюемен. Бизге берилеген тапшурувланы «Лидеры России» деген бютюнроссия къаравну оьтгеривде яхшы сынав топлагъан касбучулар гьазирлегени де шогъар болушлукъ этген болмагъа да ярай. Шону барышында айры-айры тюгюл, бирлешип иш юрютювге айрыча тергев берилегени мени хошума гелди. Бизин республиканы оьсювюн болдурмакъ учун пайдалы сиптелени яшавгъа чыгъармагъа болагъан янгы къайдада ойлашагъан касбучулар бар экенге тюшюндюм.
– Мен билеген кюйде, сиз, оьтгерилген къаравну алдынлылары, янгы охув йылны башында охув ожакъларда да болдугъуз. Сен оьрюм чагъындагъы яшлагъа не гьакъда айтдынг, нечик насигьатлар бердинг?
– Яшёрюмлеге касбу якъдан нечик оьсмеге, билимлерин не ёлда камиллешдирмеге болагъаны гьакъда айтдым. Адатлы гьалда бизинкилер ата-анасыны таклифине гёре оьр охув ожакъланы сайлай. Тек шолайлар кёбюсю гьалда танглагъан касбусунда оьзлени тапмагъа болмай къалалар. Диплом алгъан булан яшав тюзелип къалмайгъанын, юртуна, элине пайдалы болмакъ учун гьар кимге де бажарывлу касбучу болмагъа къаст этмеге тюшегени гьакъда айтдым.
– Лакъырлашывну тамамлай туруп, къаравну алдынлысы гьисапда сагъа къайсы къуллукъну бережек деп къаравуллайсан?
–Мен гьалиге ерли алдын ишлейген къуллугъумда ишлеп тураман. Дагъыстанны Башчысыны ва Гьукуматыны Администрациясында жаваплы къуллукъ бережекге умут этемен. Озокъда, оьз халкъыма пайдалы болмагъа да сюемен.
– Алибек, гележекде оьзюнг умут этеген къуллукъда оьрлюклер ёрайбыз.
– Сиз де савболугъуз.
Бизин маълумат:
Алибек Имакъов Къарабудагъгент юртда 1990-нчы йылда тувгъан. Къарабудагъгентдеги гимназияны гюмюш медальгъа битдирген сонг, 2007-нчи йылда Санкт-Петербург шагьардагъы М.А. Бонч-Бруевични атындагъы телекоммуникацияланы пачалыкъ университетине охумагъа тюшген. Шо оьр охув ожакъны ахырынчы курсунда охуй туруп, ол «Лентелефонстрой» деген дазулангъан ихтиярлары булангъы жамиятда инженер болуп ишлеп тургъан. Оьр билимлеге ес болуп юртгъа къайтгъан сонг, 2012-2015-нчи йылларда «Вымпелком» деген акционер жамиятыны Магьачкъаладагъы филиалыны гьар тюрлю бёлюклеринде инженерни, сонггъа таба старший инженерни къуллугъунда ишлеген. 2015-нчи йылдан тутуп «Центр-Техностройпроект» деген дазулангъан ихтиярлары булангъы жамиятыны директору этилинип белгиленген. Бугюнлеге ерли де ол шо къуллукъда чалыша. Уьйленген, бир уланы бар.
