Пахрутдин Ихивов: «Иш ёлдашларым булан оьктеммен»


     Къайсы оьсюмлюкге де, терекге де оьсмек учун дагьни тарыкъ, сув тарыкъ. Шолай, къайсы яратывчулукъ коллективге де оьсювню ёлунда иш гёрмек учун сынавлу касбучулар булан бирче жагьиллер де герекли. Бизин анадаш Къумукъ театрыбыз да артдагъы он-он беш йылланы ичинде жагьил актёрлар булан толумлаша юрюй. Шогъар гёре артдагъы гюнлерде театрны директору Скандарбек Тулпаров булан да жагьил актёрланы гьаракатыны гьакъында сёзюбюз болду. Ол касбусуна гьакъ юрекден берилген, оьзлени ишин сююп кютеген актёрланы атларын эсгерди.



Гьасиликалам, редакцияда оланы бириси Пахрутдин Ихивов булан лакъыр этдик. Ол халкъ шаирибиз Анвар Гьажиевни юртунда, Кёстекде 1981-нчи йылда тувгъан. 1999-нчу йыл он бир класны битдирген. Магьачкъалагъа гелип, белгили режиссёрубуз Ислам Казиевни таклифине гёре ДГУ-ну актёрлар гьазирлейген бёлюгюне охума тюшген.


–Бу касбугъа сени яшдан берли гьасиретлигинг бармы эди?



–Ёкъ эди. Мен музыкант болма сюе эдим, йырлама, сокъма муштарлыгъым бар эди. Гиччиден агъачкъомузну сокъма уьйрендим.Гитара сокъма гьасирет эдим, уьйренип болмадым. Кёстек юртумда агъачкъомузну оьтесиз тизив согъуп болагъан уллуларыбыз Таймасхан, Адилхан деп бар. Олагъа сокъма уьйретигиз деп тиледим. Олар бек тизив агъачкъомуз согъа, халкъ арагъа да чыкъмагъан, белгили тюгюл. Мени тилевюме: «Сагъа гьали де тез, сен уьйренип болагъан алат тюгюл бу», – деп къоя эдилер. Шолайлыкъда, агъачкъомузгъа гьасиретлигимден сокъма, йырлама еттинчи класдан берли уьйрендим. Школада болагъан бары да байрам гьаракатларда ортакъчылыкъ этгенмен. Мени сокъмагъа оьзбашына чалышагъан композитор, юртлубуз Сайдулла Амирханов, гюнагьларындан Аллагь гечсин, уьйретди. Ону оьзю чыгъар­гъан кёп ма­къамлары, йырлары да бар. Къурдашлар да йыбавгъа чакъыра эдилер. Яшда сокъма, йырлама уьйренгеним гьалиги ишимде де тарыкълы болду.


–Театргъа гелген кююнг, биринчи ролюнг?..



–Биринчи курсну битдиргенде, Ислам Амашевич мени Къумукъ театргъа ча­къырды. Шонда «Айгъази» салынып тура эди. Биринчи ролюм Умалатны ролю болду. Яхшы эсимде къалгъан. Экинчи ролюм болду мени «Молла Насрутдинде». Къайырбекни ролюн ойнадым. О заман биз гьалиги авар театрны бинасында ишлей эдик.


–Ишлеген заманны ичинде, 2001-нчи йылдан берли, нече келпет яратгъансан?



–Эллиге ювукъ боладыр…


–Сагъа яратма лап къыйын тийген келпет?..



–Мен юрт ерде оьсген яшман. Орус тилге де бираз осалман, ону да яшырмайман. «Дон Кихотда» Санчону ролю къыйын тийди. Магъа келпет яратма къыйын тюгюл, орус тилде юрюлдю, тил булан четимлик болду, тек ойнадым. Сонг Ислам Амашевич испанлы авторну «Къыр адамын» салды. Тыш пачалыкъны классикасын гьар заманда да ойнама къыйын бола. Шонда мен «къыр адамны» ролюн ойнадым. Нече де къыйын тийди шо келпетни яратма.


–Оьзюнгню хасиятынга, битиминге къыйышагъан келпетни яратма тюшгенми?



–Мен яшавда шат адамман. Гёнгюм ёкъ буса да, айланадагъылагъа билдирмей, шат турма къаст этемен. Шону учун да комедия спектакллерде ойнама магъа тынч бола.


–Айтып йибер чи, шолай комедия спектакллерде кимни ролларын ойнадынг?



–«Юрек сюйсе» деген спектаклде Ибрагьимни ролюн ойнайман. Ислам Амашевич къайсы актёр нечик ойнай­гъанын, не йимик келпетлер яратып болажагъын биле. Кёбюсю мени комедия ролларымны ол танглагъан. Классиканы, драма, комедияны Зубайыл Хиясов салгъан спектакллерде ойнагъанман. Биринчи ойнагъан баш ролюмну да магъа ол берген эди. Магьаммат-Солтан Ягьияевни «Ким такъсырлы» деген спектаклинде Элдарны ролюн ойнадым. Шондан сонг ол магъа баш ролланы тапшурагъан болгъан эди. Ону булан ишлеме де тынч эди. Бир де урушмай, сабур кюйде нечик ойнама герекни англата эди.



Атав Атаевни «Къанаты сынгъан къарлыгъач» деген спектаклинде баш рольну ойнадым. Сонг «Алтынгъа тот къабунмас» деген спектакл­де Сабанайны ролю тапшурулду.



Мен бир де оркестр согъагъангъа гёре йырламагъан эдим, сынавум ёкъ, четим тийди. Тек Байсолтан Камилович кёмек этди, ёл гёрсетди. Алда ол Сабанайны ролюн ойнагъан болгъан. Оьтген йыл салынгъан Ислам Казиевни «Эшек къулакъ» деген спектаклинде Къапурну келпетин магъа тапшуруп ойнадым.Ол дагъы да магъа «Молла Насрутдинде» Къайырбекни ролюн, «Асиятда» милиционер Сайитбекни ролюн тапшурду. Гиччирек буса да пис хасиятлы участковыйны ролюн ойнадым. Ойнама роль бермей деп гьеч кант этме болмайман. Режиссёрлар гьайлы янаша.


–Бизин режиссёрларыбыз кёп тюгюл. Экевюн сен эсгердинг. Дагъы да къайсы режиссёрлар булан ишлеме тюшген?



–Биймурза Мантаев булан ишледим. «Къутургъан акъчалар» деген спектаклде баш рольну берген эди, Васильковну ролю, Островскийни пьесасы. Осман Ибрагьимовну «Чорбар» деген спектакли яшлар учун салынгъан эди. Чорбарны ролюн ойнадым. Пьесаны ол оьзю язгъан, мен баш рольну ойнагъан кююме де рази къалды.



Гьар режиссёрну оьзюню ишлейген къайдалары бола. Бир кюйде бири де ишлемей. Яш режиссёр Завур Алиев университетни актёрлар гьазирлейген факультетинде мени булан бирче охугъан. Сонг Москвада охуп да гелди. Ол салгъан «Кюлегиз, кюле» деген спектаклде биринчи бёлюгюнде докторну ойнайман, экинчи бёлюгюнде жыкъы согъувчуну ойнадым. Гележеги бар режиссёр, актёрлагъа тынг­лап, пикруларын билип, гьакълашып иш гёре. Сонг да, Мавлет Даниялович директор болуп гелгенли, бизин жагьиллени арасында да кёп лакъырыбыз бола, эсли актёрлар да шо ойда экенни билебиз, ишлейген кююн ушатабыз. Алапабызны артдырма амал этди, иш низамны бузмай юрюсенг, савгъат акъчалар да бола, гьар кимни тарыгъына табылып болагъан ёлбашчы.


–Оьзлерден уьлгю алып, шону йимик ойнар эдим деген актёрлар болгъандыр. Кимлени эсгерме боласан?



–Озокъда болду. Басир Магьамматовну къужурлу оюну магъа уьлгю эди, гьали де дюр. Сонг да Байсолтан Осаев ойнайгъан къайда, ол йырлайгъан кюй магъа бек таъсир эте. Имам Акавутдиновну келпетни яратагъан къайдасы, оьзюне тапшурулгъан рольну мекенли ойнайгъан кюю магъа гьар заманда да уьлгю болуп гелген.


–Актёр касбуну сырлары кёп. Оланы уьйренивде, айрокъда янгы иш башлагъан актёргъа сынавлуланы кёмеги, насигьатлары тарыкъ болагъаны белгили.



–Тюз айтасыз. Жагьиллеге, айрокъда иш башлагъан вакътилеринде ва сонг да сынавлуланы кёмек къолу айрада тарыкъ бола. Магъа инг башлап оьзюню насигьатлары булан, уьйретивлери булан кёмек этген Ислам Амашевич Казиев болду. Оюнунг оьзю айтагъан даражагъа етишмей туруп разилиги болмай. Ол талап этеген кюйде ойнасанг, сагьнада къаравчуланы разилигин де аласан. Нариман Акавов, Магьамматкамил Жабу­къов ва оьзге сынавлу актёрлар да мени насигьатчыларым болуп, не къайдада ойнама герекни уьйретип юрюген. Мен иш ёлдашларым булан оьктеммен.


–Бизин охувчуларыбызгъа да, сизин театрны къаравчуларына да газетибизден таба не айтма болар эдинг?



–«Ёлдаш» газетибизни гьар йыл алабыз. Охума да охуйбуз. Къайсы чагъын­дагъы адамгъа да охума къужурлу, пайдалы макъалалар, репортажлар, шиърулар бола. Заманлар бир кюйде бара, вакъти оьтген сайын, адамлар алышына. Биргине-бир республика оьлчевде чыгъагъан милли газетибиз шу. Миллетибизни яшаву, гьалы, халкъыбыз не булан машгъул, ким не даражагъа етишген – бары да маълуматланы билме бола. Анадаш газетибизни охувчулары йылдан-йылгъа артсын, кёп болсун деп айтма сюемен. Къаравчулагъа да айтма сюемен, биргине бир Къумукъ театр шу. Юрт ерлерде де яшлары ана тилде сёйлемейген болуп бара. Спектакл­леге гелсегиз, таза къумукъ тилде сёйлейгенин эшитежексиз, уьйренежексиз, къумукъ тарихибизни, маданиятыбызны билежексиз. Ана тилибизден, тарихибизден, маданиятыбыздан айрылмайыкъ, гелигиз деп айтма сюемен.


–Пахрутдин, баракалла лакъыр этме гелгенинг учун. Гележекде де яратывчулукъ ишингде уьстюнлюклер ёрайбыз.



–Савболугъуз. Сизге де баракалла.



П. Ихивовну иш ёлдашларыны пикрулары



Къумукъ театрны директоруну замес­тители Къагьир Атагьажиев:



–Театргъа гелгенден берли, Пахрутдинни гьар ойнагъан ролюна тергев этип юрюймен. «Чунайны тоюнда» яратгъан келпети бизин, эсли актёрланы гьайрангъа къалдырды. Муна герти пагьму, муна Къумукъ сагьна учун яралгъан адам деп эсиме гелди. Ону гьар ойнагъан ролю бизин сююндюре.



Дагъыстанны ат къазангъан артисти Пахрутдин инишибиз –гележеги бар актёр. Огъар яратывчулукъ ишинде уьс­тюнлюклер ёрайман.



Россияны ат къазангъан артисти, Дагъыстанны халкъ артисти Байсолтан Осаев:



– Пахрутдин Ихивов – театрда болсун деген артистлени гёрмеклиси. Кёстекде рагьмулу агьлюде тувуп, рагьмулукъ булан оьсюп, театргъа гелип оьзюню ерин тапгъанланы бириси, бирисинден де тириси. Мен ону театргъа гелгенче университетни актёрлар гьазирлейген факультетинде охуйгъандан берли таныйман. Гьакъ юреги булан ишине берилген, оьзю тутгъан умутларыны ахырына чыгъып бажара ва оьзгелеге де пагьму якъдан уьлгю бола. Рольну алса, шону мекенли англамай туруп, сагьнагъа да чыкъмай. Уллулагъа сорама да уялмай. Аллагь берген пагьмуну къоллап бажарма да герек. Пахрутдин буса яратывчулукъ пагьмусун халкъгъа къызгъанмай пайлай. Ачыкъ юзю, рагьмулу иржайыву, таза тавушу булан сагьнаны пачасы болуп бола.



Сагьнагъа къумукъ тилни яхшы билмейгенлер де чыгъып къала. Ол къумукъ тилни анасыны сютю булан къаркъарасына сингдирген. Агъачкъомузну чартлатып согъуп, бырынгъы къумукъ йырланы бек таъсирли йырлай. «Молла Насрутдинде», «Чунайны тоюнда», «Юрек сюйседе» ва оьзге спектакллерде ол яратгъан келпетлени къаравчулар уллу рази­лик булан къабул этген. «Инишим, сени йимик пагьмулар бизин сагьнада кёп болсун. Янгы ролларынг булан халкъны узакъ йыллар сююндюре яша», – деп айтма сюемен.





Лакъырлашывну язгъан Яраш Бийдуллаев.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля