Чачывну гьасиллери ашлыкъ къайтарылгъанда, гюзде белгили бола буса, охув йылны гьасиллери июл айлагъа белгили бола. Йыл сайын экзамен береген къайдалар да алышына, арагъа янгы талаплар чыгъа. Бу йылны башгъалыкълары болдуму, нече яш экзамен берген ва нечеси шо сынавдан оьтмеген, къайсы школаларда билим берив оьр даражада юрюле? Шулай ва башгъа тюрлю соравлар бере туруп, мен Хасавюрт районну билим берив управлениесини ёлбашчысы Къырымсолтан Арсланович Къабардиев булан лакъыр этемен.
– Байрам къаршы болуп къалып, экзаменлени бирлерин артгъа салынгъан эди. 28-нчи июнда бары да экзаменлер битди. Бугюн сизин булан мен натижаланы гьакъында толу кюйде сёйлеп боламан.
Охувчу яшлар пачалыкъны янындан билимлерин тергевлерден Хасавюрт районда 3 мингге ювукъ оьтме герек эди. Натижаланы айырып-айырып айтма тарыкъ буса, 9-нчу класны битегенлерден башлайым. Оларда экзаменлер Яхсайдагъы 1 номерли, Кёкрекдеги, Ботаюртдагъы, Кёстекдеги, Петраковскоедеги, Новогагатлидеги школаларда ва Нурадилово гимназияда оьтгерилди. Шо экзаменни районда 2323 яш берме герек. Олар да борчлу экзамени математикадан ва орус тилден къайры, дагъы да 9 дарсдан экзамен берди. Башлап оланы гьариси къайсы дарслардан экзамен берме сюегенин де токъташдырдыкъ.
9-нчу класны битегенлер экзаменге лакъырлашывдан (собеседование) таба гирме ихтияр алдылар. Гетген йыл булан тенглешдирейик: 2018-нчи йылда 9-нчу класны битеген 2214 яшдан 99 проценти экзамен берген эди, шоланы 1400-вю хас орта билим береген охув ожакълагъа тюшдю.
Бу йыл буса яшланы санаву 2323 болду, тек яшланы 5 проценти экзамен берип болмады. Математикадан да 25 яш берип болмады. Биология, география, история, информатика, обществознание ва химия дарсланы сайлагъан охувчуланы 2,68 проценти экзамен берип болмадылар.
Бу йыл савлугъуна гёре школагъа гелип болмай, уьюнде охуйгъанлар 12 яш бар эди. Олар орус тилден ва математикадан экзаменлени барысы да берип болдулар.
Жамын чыгъарып айтгъанда, экзамен бермеге тарыкълы 2 дарсдан 2079 яш шо сынавдан оьтдю ва аттестатлар алдылар. Шо да 92 процент бола ва гетген йылдан эсе 7 процентге къолай.
– Олар шо экзаменлени къайтара берип болмаймы?
– Экзаменден оьтмегенлер, уьзюрю болуп гелмегенлер ва къошум гьисапда гёрсетген гюнде де экзамен бермегенлер сентябр айны ичинде къайтара берме бола. Шону учун да оьзлер охугъан школагъа 20-нчы август болгъанча арза берме герек.
– Гьали 11-нчи класны битгенлени гьакъында лакъыр этейик…
–Гьар йыл ЕГЭ Яхсайдагъы 1 номерли ва Кёкрекдеги школаларда оьтгериле. Шо школаларда экзаменлер юрюлеген заманда телефон байлавлукъну сёндюреген алатлар, гьар яшны тергейген ясандырывлар, гьар экзамен юрюлеген класда видеокамералар ва дагъы да тарыкъ-герек техника бола. Демек, экзамен бермек учун бары да имканлыкълар болдурула.
2018-2019-нчу охув йылда Хасавюрт районну школаларында 11-нчи класда 455 яш охуй эди. Экзаменлени бермеге 442 ва уьюнде экзамен къабул этеген 1 охувчубуз да бар эди. Биз гьар яш къайсы экзаменлени бережегин алданокъ токъташдыргъан эдик.
2018-нчи йылда экзаменлер яман оьтгерилмеген эди. Шо йыл 11-нчи класны битегенлерден ЕГЭ-ни 452 яш берди, шолардан 417-вю аттестатлар алдылар. 35 яш аттестатсыз къалдылар. 11 класны битгенлерден оьр охув ожакълагъа 180 ва орта хас билим береген охув ожакълагъа буса 250 яш тюшдю.
Башлап тарыкълы ва аслу 2 экзаменни айтайым: орус тилден экзамен берме ихтияры бар 442 охувчудан 432-вю берди. 80 ва артыкъ бал 30 яш алды, 91 бал буса 4 яш алды. Олардан экевю Айида Гьажиева – Ботаюрт, Марьян Токаева буса Кёстек школаланы охувчу къызлары.
Математикадан экзаменни 2 къайдада бере. Инг де яхшы деп гьисапланагъан 72 балны Нурадилово юртдагъы гимназияны охувчусу Алихан Баймуратов алды. Шо яш физикадан да 82 бал алмагъа бажарды.
Шолайлыкъда, аслу эки экзаменни 405 охувчу берди ва аттестат алды. 37 яш аттестатсыз къалды. Олар янгыдан сентябр айда шо экзаменлени берме болалар. Бу йыл алдагъы йылларда ёкъ география дарсдан да экзамен болду. Шо дарсны 3-ев сайлагъан эди ва бары да оьтдюлер.
– Бу охув йылны гьасиллерине гёре 24 яшгъа алтын медаллар да берилди.
–Бир сама низамны бузагъан гезик болдуму?
– Бир де болмады, неге тюгюл де яшланы ва оланы ата-аналарыны арасында, шолай да экзаменлени барышына къарайгъанлар булан гьазирлик иш яхшы юрюлген эди.
– Къайсы школаларда билим берив яхшы салынгъанны экзаменлени натижаларындан таба билме боламы?
– Озокъда, экзаменни гьасиллери де къайсы школа нечик ишлегенни гёрсете. Мен мисал этип школаланы айтайым. Райондагъы 54 школаны бешевюнде 11 класны битегенлер ёкъ эди. Бир-эки яш буса 11 класны хоншу юртда бите. Шо школаланы йигирма бешевюндеги охувчулар ЕГЭ-ни 100 процентге берген. Инг де осал школаны айтсакъ – Янгы Кёстек школа – 28 процент ва Борагъангечив – 0 процент. Артдагъы 2 школаны ёлбашчыларына бакъгъан якъда чаралар гёрежекбиз.
– Охуп битгенлеге не ёравларынг бар?
– Кёбюсю охувчу яшлар ва оланы ата-аналары авлетлери къачан охуп битер экен деп къаравуллай. Шо заман гьали етишди. Энни буса оьр яда орта хас билим берив ожакъларда охуп, касбу алма тарыкълар. Мени ёравларым да шону айланасында: гьар охуп битген яшгъа юрегине тутгъан муратларына етишмеге насип болсун!
Лакъырлашывну язгъан Гебек КЪОНАКЪБИЕВ,
хас мухбирибиз.
Суратда: Хасавюрт районну билим берив управленисини начальниги Къырымсолтан Къабардиев.
