Талав аврувдан Аллагь сакъласын




Мен гиччинев заманда пеленчеге рак аврув къабунгъан яда оьлген деп гьеч биревден де эшитмеген эдим. Эгер де шо йылларда минглер булангъы халкъны   арасында бирев авруп къалса да, элеке-селеке болуп, адамурлукъну башындан бир гьал гете эди. Шо къара балагьны инсанлар ахыр арбагюн етишген, дюньялар бёттёбен айлангъан йимик къабул эте эдилер. Гьатта шону англап, гьакъы­лына къыйышдырып болмай: «Нечик, недендир, къайдан къатнагъан», – деп, бир-биревге сорай къала эдилер. Тазза дегенче инжинген, дюньядан баз гечип турагъан адамгъа бир кёмек чи нечик де, енгиллик этме де бажарылмай къала эди.


Гьали буса шо рак аврув эл арада грип йимик яйыла барагъанны къайсыгъыз да гьис этгенсиздир. Къайда барып урунсанг,  ракдан авруй, шондан гечинген деп нечакъы адам ичибушуп кантыллай бола. Шолай гьалгъа  уьйренип де битгенлер, тамашалыкъ этегенлер де ёкъ деме ярай.


Халкъ арада: «Яхари, шу аврув алда неге ёкъ эди, къайдан чыгъып къалды, шо къара зийрет нечик илине, неден бола экен?»–деп соравлар берегенлени арты-ахыры ёкъ. Шолагъа байлавлу бизге рес­публиканы онкология больницаны  баш врачыны заместители, оьр категориялы врач Алихан Нурмагьамматович Омаров англатыв берди.


Ол билдиреген кюйде, рак деген  умуми англавгъа бир уллу группа аврувлар гире. Шо  адамны тюк-тюгюн тургъузагъан къоркъунчлу аврув бир гиччинев клетканы хозгъап,  яйылып, адамны къайсы буса да бир  санын  зараллама бола. Шогъар себеплер нечакъы сюе бусагъыз да бар. Мисал учун, аслу гьалда гьаваны наслыгъындан, химия веществолардан, ионланы яйылывундан,  сигаретден, ичкиден, ашлагъа къошулагъан зараллы затлардан болмагъа имканлы.


Тюзю, шо аврув вируслар, бактериялар таъсир этип, узакълангъан инфекциялардан да  тувулунма бола. Ондан къайры да, эгер   ата-бабаларындан гьеч бирев  сама шо къара балагьны торуна  чырмалгъан буса, олардан сонггъу наслулагъа да  рак къатнамакъ бар.  Къаркъарагъызгъа Эпштейн-Барра вирус илинип къалса, шондан бурнугъузгъа, тамакълары­гъызгъа, гепатит «С» къатнаса, бавуру­гъузгъа  рак аврув гелтирме бола. Сонг да, тийишли даражада емишлерден, бахча оьсюмлюклерден пайдаланмай бусагъыз, юрюшюгюз де аз буса, шо аврувгъа ёл берилмеге имканлыкъ тувулуна.


Дагъыстанда оьпкелерине талав аврув къабунгъанланы санаву айрыча артып тербей. Шондан биринчи ерни де ала. Шогъар да аслу себеп сигарет тартагъанлыкъ болуп токътай. Орта гьисапда алгъанда,  гьар йыл шо талав аврувгъа тарыгъанланы арасына  80-100 адам къошула. Шону учун заман-заман адамлар врачланы тергевюнден чыкъмагъа тарыкъ.


Касбучулар шо  адамны силкиндиреген намарт аврувгъа тарыма бола­гъанланы  35 процентге ювугъу тийишли, тюз кюйде ашамайгъанлар, 32 проценти тамакю тартагъанлар деп гьисаплай.  Ондан къайры, гюн тюшювден де, боявлар къошулгъан ашамлыкълардан да къоркъунч бар. Гертиси, савлай Россия булан тенглещдиргенде, Дагъыстанда талав аврувдан авруйгъанланы   санаву аз деме ярай.  


Медицина хыйлы алгъа баргъангъа гёре, рак  аврувну заманында токъташдырса,  шону тамурлары бары да къаркъарасына яйылып, пайдасыз болгъанча, химияны  къоллап, аврувгъа шайлы кёмек этмеге де бажарыла. Шо да авруп инжинеген адамдан да, врачдан да гьасил. Неге тюгюл, бу ишде бажарывлу, сынавлу врачдан къайры, аврувну гёнгю де болма тарыкъ.  


Айтагъаным, Яратгъаныбыз сен къасткъыл, мен де сагъа  кёмек этермен деп негьакъ айтмагъан. Адамны юрегинде савлугъуна гьайлы янашыв да,  эмден, дармандан савлугъум бир амалгъа гелир  деп  инаныв да болма тарыкъ.


Шо намарт аврувну биринчи даражасында терапия къайдада бакъма бола. Олай да, хирургия ёллардан таба 99 процентге аврувну сав этмеге бажарылагъаны да ачыкъ. Шону учун гьар  кимге йылда бир керен сама онкологну тергевюнден чыкъма тюше. Айрокъда къатынгишилер гинекологгъа, проктологгъа, маммологгъа барма, эргишилер буса оьпкелерине ренген этип, ашкъазанын, базыкъ ичегин тергетип къарама тарыкъ.


Гьар йыл февраль айны 4-нде Рак аврувгъа къаршы бютюндюнья ябушувну гюню деп белгилене. Шо агьвалатны да гёз алгъа тутуп, февраль айны 3-нде алданокъ гезикге язылмайлы, сюйген адам бизин  республиканы онкология диспансеринде сагьат 9-дан 13 сагьатгъа ерли врачланы къаравундан чыгъып, олардан насигьатлар алмагъа болажакъ. Онкология диспансерни адреси:

Магьачкъала шагьар,


Акъуша орам, 26.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля