Къумукъ халкъны баш газетини байрамы


«Ёлдашны» 100 йыллыкъ юбилейинде


2017-нчи йыл 8-нчи декабр. А-П. Салаватовну атындагъы Къумукъ музыкалы-драма театрны бинасына гюндюз сагьат экиден тутуп халкъ жыйылма башлады. Себеби де, анадаш «Ёлдаш» газетибизни 100 йыллыкъ юбилейине алгъасайлар.


Театрны фойесинде алданокъ газетни къуллукъчулары онгаргъан сурат стендлер ерлешдирилген. Юбилейге гьазирленип чыкъгъан байрам номерни ренкли сагьифалары гелген-гелгенни тергевюн тарта. Ону янында газетни коллективини суратлары булангъы стенд. Ортадагъы столлагъа салынып юз йыллыкъгъа багъышлангъан китапчаланы, байрам номерни гелгенлер ала. Сорашывлар, къутлавлар, къутлавлар…, гелгенлени юзлеринде иржайыв, айтылагъан йылы сёзлер…


Театрны уллу залы халкъдан толгъан. Сагьат уьч битип Дагъыстанны халкъ артисти Камил Жабуков юбилей байрам башланагъанны билдире. Шо мюгьлет инкъылапчы шаирибиз Зайналабит Батырмурзаевни «Тувду Чолпан, танг билинди…» деген сёзлерине гёре язылгъан Гимн согъула. Залдагъылар бары да эретура ва йырлай.


Гимн йырланып битген сонг «Ёлдаш» газетни баш редактору Камил Алиевге сёз берилле.


–Хошгелдигиз, гьюрметли къонакълар, азиз дослар, газетибизни сырдашлары. Бугюн биз 1917-нчи йылда орус инкъылабы булан бирче тувгъан къумукъ тилде чыгъагъан «Ёлдаш» газетибизни 100 йыллыкъ юбилейин белгилейбиз.Инкъылапны кёмеги булан савлай Россияда ва Дагъыстанда да милли печат къураллары чыкъма башлагъан. Бизин республикада ва бютюн Россияда да юз йыл оьмюр сюрюп гелеген печат къураллар аздыр. Газетибизни биринчи номери «Заман» деген ат булан орус инкъылапны йылында чыкъма башлай. Йыллар оьте туруп, ону атлары алышынгъан. Оьтген йылланы ичинде газетибиз охувчуларыны инамлы къурдашы, сырдашы болуп геле. Оьзюню охувчулары булан къы­йынлы ватандаш давну, Уллу Ватан давну йылларын оьтген, шатлы гюнлеринде де табылгъан. Бизин рес­публиканы политика, социал-экономика, маданият ва оьзге тармакъларыны оьсювюне болушлукъ этген. Дагъыстан Россияны сос­тавында айры республика болуп тувулунувун, Октябр инкъылапны атындагъы каналны къурулушун, СССР-ни тувулунувун, космосгъа биринчи совет ватандаш Юрий Гагаринни учувун, янгыртып къурувну къыйынлы йылларын ва шолай бизин уьлкебиз башындан гечирген тарихи агьвалатланы, яшав ёлну оьз охувчуларына аян этип юрюген. Барыгъызны да бу байрам булан къутлайман ва энниден сонг да къурдашлыгъыбыз узагъындан болсун деп айтма сюемен.


Дагъыстанны Гьукуматыны Председателини биринчи заместители Анатолий Карибов сагьнагъа чакъырыла.


–«Ёлдаш» газетни асру айлангъан шатлы юбилейи булан барыгъызны да гьакъ юрекден къутлайман. Юз йылны ичинде газет оьзюню халкъы булан бирче, яшавну гьар тюрлю тармакъларындагъы гьаракатланы суратлап, гьар тюрлю уллу ва гиччи агьвалатланы аян этип юрюген. Шо йылланы ичинде газет халкъыны биргине-бир мекенли маълумат къуралы болуп тургъан. Савлай республикада, Темиркъазыкъ Кавказда, Россияда ва тыш пачалыкъларда болуп тургъан агьвалатланы гьакъында оьзюню охувчуларына малим бере юрюген. Халкъыны къыйынлы гюнлеринде де, шатлы гюнлеринде де аркъа таяв болгъан. Гьар номерде халкъыны яшавуну социал-экономика якъдан, маданият якъдан оьсювю, интеллигенциясыны гьаракаты, шаирлени, язывчуланы яратывчулугъу генг кюйде берилип, охувчуларыны разилигин алып юрюй. Газетде ишлеп гетген эсли наслуну, редакторланы, шаирлени, язывчуланы атларын бугюн уллу гьюрмет булан эсгерме герек. «Ёлдаш» тюрлю-тюрлю йылларда атларын алышдырып юрюсе де, 1991-нчи йылдан башлап алдагъы «Ёлдаш» деген атын алгъан ва гьар заманда да халкъыны сырдашы, халкъыны сеси болуп иш гёре. Оьз халкъ учун ону агьамиятлыгъын белгилеме, оьлчеме де къыйын. Гьар заманда да газет халкъыны арасында ой тувдуруп, пик­ру тувдуруп, гьар агьвалатгъа байлавлу да багьа берип юрюй. Гьар тюрлю йылларда ону редакторлары болуп пагьмулу, белгили адамлар ишлеген. Гьалиги наслу да оланы ёлун берекетли кюйде узата. Мен Дагъыстанны Башчысыны борчларын заманлыкъгъа кютеген Владимир Васильевни атындан, ону тапшурувуна гёре газетни коллективин гьакъ юрекден къутлайман ва газетни къуллукъчуларына берилген оьр атланы тапшурма сюемен: билим берив, яшёрюмлер, спорт бёлюгюню редактору Нас­рулла Байболатовгъа, газетни оьз мухбири Герейхан Гьажиевге Дагъыстанны Гьукуматыны гьюрметлев грамоталары, газетни баш бухгалтери Бурлият Шихвалиевагъа Дагъыстанны Гьюрметлев грамотасы бериле. «Дагъыстанны маданиятыны ат къазангъан къуллукъчусу» деген атлар булан жамият бёлюкню редактору Паху Гьайбуллаева ва газетни электрон сайтыны ёлбашчысы Разият Ильясова савгъатлана. Ёлдашланы гьакъ юрекден къутлайман ва яратывчу ишинде уьстюнлюклер ёрайман.


Сагьнада пачалыкъ халкъ хозяйство университетини президенти Гьамит Бучаев:


–Бизин сююмлю газетибиз «Ёлдашны» юбилейин белгилейгенде биринчи къар да явду. Бу – берекет. «Ёлдашны» 1921-нчи йыл башлап чыгъагъан биринчи номерине де бизин берекетли уланыбыз Жалалутдин Къоркъмасов къол салгъан. Бу яшавда такрарланагъан агьвалатлар кёп бар. Уллубий Буйнакский бизин халкъыбызны талайлы яшаву учун жанын берген. Оланы оьлтюргенлер. Заманлар алышынып, гьали о заман бай-бийлени тайдырып, ярлы халкъгъа ярыкъ яшав бермек учун чалышгъанлагъа къаравну алышдырма къарайлар. Неге тюгюл де, биз, заманлар алышынып, шо Уллубийлер яшагъан байланы да, ярлыланы да яшавуна къайтгъанбыз. Мен 1959-нчу йылдан берли «Ёлдашны» охуйман. Давну ортакъчысы Исмайыл Алимханов редакторлукъ этеген заманны билемен. Сонг Салигь Валиюллаев, Бургьан Бамматов, Къапур Салимурзаев, гьали Камил Алиев ишлей. Мен ойлашаман, оьтген асруну 80-нинчи йылларында газетге 15 минг адам языла эди, гьали – беш мингге ювукъ. Не себепден аз язылыв? Шо бизин къумукъ районланы ёлбашчыларыны, кёп-кёп къурумланы ва предприятиелени ёлбашчыларыны айыбындан шулай гьал тувулунгъан деп эсиме геле. Гьар йыл университетге мен 50 газетге яздырып аламан. Газетни ичиндеги «Временаны» кёплер охуй, излеп табып охуйгъанлар да бар. Газет халкъгъа тарыкъ. Гьали олигархлар деп айтагъан тайпа миллионлар булан алапа алып яшай, простой халкъ буса ярлы. Мен журналистлени къыйынлы ишин англайман. Олар газетни мунча бетин нечик толтуруп бола деп тамашалыкъ да этемен. Бир макъала язма къарасам, жумалар булан заман гете. Бу коллективге буса гьар жума газетни бетлерин толтурма тарыкъ. Къыйын иш. Тек шо къыйынына гёре олагъа тийишли алапа берилмейгенине де тамаша боламан. Шо къыйын ишигиз учун сизге баракалла, гьакъ юрекден разилигимни билдиремен. Мен кёп газетлер аламан. Оланы ишде охуйман. Тек «Ёлдаш» газетни уьйге алып бараман. Аш да хабып, табан тиреп, парахат кюйде сагьатлар булан анадаш газетибизни охуйман. Шо мени уьюме исив бере, юрегимни ял эте, гёнгюмню ача.


Бугюнгю яшавну игитлерини гьа­къында кёп язма тарыкъ. Олай уланлар яшавубузда бар. Газетге дагъы да юз йыл оьмюр ёрайман. Тек дагъыстанлылар, къумукъ халкъ бар туруп, газетибиз даим де яшажакъгъа инанаман. Къутлайман барыгъызны да юз йыллыкъ юбилей булан!


Дагъыстанны печатгъа ва маълумат къураллагъа къарайгъан министри ­Рашит Акавовгъа сёз бериле.


–Гьамит Агьматовични сёйлевюнден сонг магъа сёз айтма тынч болмажакъ. Газетни юз йыллыкъ девюрюнде мунда бек пагьмулу ва аты айтылгъан шаирлер, язывчулар, жамият чалышывчулар ишлеген. Газет оьзюню халкъыны къыйынлыкъларына да, яхшылыкъларына да даим табыла гелген. Бизин уллу уьлкебизни халкълары башдан гечирген ватандаш давну да, Уллу Ватан давну да, ондан сонггъу йыллардагъы къы­йынлы заманланы, янгыртып къурувну девюрюн де оьз халкъы булан бирче, оланы талапларына амин болуп, газетге салынгъан борчланы уьстюнлю кюйде кютюп гелген. Шо муратланы яшавгъа чыгъыву да коллективде ишлейген пагьмулу журналистлени къыйын ишинден гьасил болагъаны белгили. Оьзлени алдына не борчлар, не масъалалар салынса да, газетни яратывчу коллективи оланы уьстюнлю кюйде кютюп болагъанына биз инанабыз. Къалам ёлдашларыбызгъа бизин де бу юбилейге багъышлап оьзюбюз онгаргъан савгъатлар бар. Олар еринде, редакцияда тапшурулажакъ. Гележекде де коллективге биригип ишлеме насип болсун. Яратывчулукъ ёлугъузда уьстюнлюклер ёрайман!


Дагъыстанны журналистлерини союзуну председатели, «Гьакъикъат» деген республика газетни редактору Али ­Камалов сёйлей.


– «Ёлдаш» газетни коллективин бу уллу тархы, юз йыллыкъ юбилейи булан къутлайман. Ювукъ арада оьзлени шулай 100 йыллыкъ юбилейлерине лакланы «Илчи» деген ва аварланы «Гьакъикъат» деген газетлери де белгилей. Олар 1917-нчи йылдан берли чыкъма башлагъан. Мен де бизин газетде 50 йылны узагъында ишлеймен. Шондан берли «Ёлдашда» беш редактор алышынгъан. Оланы уьчевюн мен яхшы таныдым – Салигь Валиюллаев, Аллагь рагьмат этсин, арабызда ёкъ, Абдулкъапур Салимурзаев ва Камил Алиев. Булар булан мен къурдашлыкъ да юрютемен ва олар баргъа сююнемен. Не заманда да олар булан гьакълашып боламан. Рагьмулу, англавлу ва билимли адамлар. Оьзлени касбусун да, коллективин де сюеген адамлар. Бугюн милли газетлер бары нечакъы да яхшы. Тек дагъы да юз йылдан олар болажагъы белгисиз. Неге тюгюл, ана тиллерибиз гюн сайын аза. Милли газетлер учун касбучулар гьазирленмей. Бизин наслу, бизден сонг гелеген наслу оьзлени авлетлерине ана тилин уьйретмей. Бизге уллу къыйынлыкъларда гелген ана тилибизни ва газетлерибизни енгил кюйде къолдан чыгъарма турабыз. Сонг да, газетлени харж булан таъмин этив бек осал. Гьамит Агьматович де бу масъаланы гётерди. Бизин булан таныш, къурдаш адамлар, гьакимлер бетибизни гёргенде къыйыныбызны англай, кёмек этме герек деп сёз де бере. Тек оьзлени кабинетлеринде депутатланы да, министрлени де къуршап, масъаланы башгъа кюйде чече. Шолай янашма ярамай. Милли газетлер энниден сонг да яшама, оьзлени агьамиятлы борчларын кютме герек. Дагъыстанны журналистлерини союзуну правлениеси де «Ёлдашны» яратывчу къуллукъчулары – баш редакторну заместители Къарамагьаммат Къараев ва газетни оьз мухбири Абас Мамаев Россияны журналистлерини союзуну гьюрметлев грамоталары булан савгъатлай. Дагъы да январ айда гьар йыл оьтгерилеген печатны гюнюнде коллективни журналистлерине де грамоталар тапшурулажакъ. Бирдагъы да сизин юбилей булан къутлайман ва ишигизде оьрлюклер ёрайман.


Сагьнагъа чыгъып «Ёлдашны» къутлайгъанлар, сёйлегенлер кёп болду. Оланы барын да яза турсакъ, газетибизни сагьифаларыны яртысын да алар эди. Сав болсунлар. Милли политикагъа ва тыш байлавлукълагъа къарайгъан минис­терликни вакили де къутлав кагъызын охуду. Магьачкъаланы мэрини атындан, Совет районуну атындан къутладылар. Буйнакск районну башчысыны атындан да къутлав болду. Дагъыстанны халкъ шаирлери Агьмат Жачаев, Шейит-Ханум Алишева, «Тангчолран» журналны редактору Супиянат Мамаева шиърулар охуп къутладылар. Къарабудагъгент ра­йонну 2 номерли школасыны охувчулары оьзлени пагьмуларын гёрсетди, районну башчысыны атындан къутлав болду. Хасавюрт районну, Къаягент районну ва оьзге районланы башчыларындан къутлавлар охулду.


Борагъандан гелген делегацияны башчысы Нурали Кукуев, медицина академияны вакили Наида Акавова, «Развитие» деген билим берив центрны ёлбашчысы Мадина Агъаева да къутлав сёзлер айтып, савгъатлар тапшурду.


Гьар сёйлевлени артындан бизин сююмлю артистлерибиз, чебер коллективлер йырлап турду. Россияны ат къазангъан артисти Байсолтан Осаев Темирболат Бийболатовну сёзлерине гёре «Гёк алмаз юлдузлар» деген йырны йырлады. «Сарихум» деген бийив ансамбль, Агъай Къаплановну атындагъы эргишилени хору, йыравларыбыз Зайнап Абсаматова, Саният Надырбекова, Зоя Чунаева, Тёбенкъазанышны «Байтерек» деген хору, Къумукъ театрны режиссёру Осман Ибрагьимов, йыравлар Латип Шайыпов, Муслимхан Магьамматов оьзлени йырлары булан шатлыкъгъа шатлыкъ къошду, къаравчуланы разилигин алды.


Гьайдакъ районну Янгыгент юртуну администрациясыны башчысы Пашабек Мутаев оьзюню сёйлевюнде булай деди:


– Бизин юртлулар къайда буса да «Ёлдаш» газетибизден айрылмагъан. Мен оьзюм он эки йыл Тюмен бойларда ишлеп къайтдым. Онда да биз газетибизни ала эдик. Гьали де о бойларда ишлейген юртлуларым бар. Артдагъы гюнлерде олар булан телефондан сёйлейбиз. «Сизге посылка этип не емишлер, не савгъатлар йиберейим?», – деп сорайман. «Бир емиш де тарыкъ тюгюл. Бизге уллу савгъат болажакъ «Ёлдаш» газетни янгы номерлерин салып йиберсенг», – деди ол. Бизин къумукълар не бойларда яшаса да, «Ёлдаш» газетибизни муна шулай абуру бар. Мен юртлуларымны атындан барыгъызны да юз йыллыкъ юбилейигиз булан къутлайман, энниден сонг да абурлу яшамакъны ёрайман.


Опера театрны артисти Абдурашит Зиявутдинов буса белгили шаирибиз Бадрутдин Магьамматов оьзюню савунда язгъан «Ёлдашны йырын» (композитор Аскерхан Аскерхановну кюю) газетибизни гимнин уста кюйде йырлады.


Ахырында «Ёлдаш» газетни баш редактору Камил Алиев юбилей байрамда ортакъчылыкъ этгенлеге баракалла билдире туруп, савлукъ ва узакъ оьмюр ёрады.

   

       

  

СУРАТЛАРДА: юбилей байрамдан гёрюнюшлер.


Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля