Белгили болгъан кюйде, Россияны 2015-нчи ва планлашдырылгъан 2016-2017-нчи йыллагъа ерли къабул этилинген бюджетлери де бир барел къаранапны багьасы 120 доллар вакътиде, гележекде де 90–100 доллардан кем болмажакъ деген мурат булан токъташдырылгъан эди. Амма гележекде дюньяны мал айландырыв ва акъча базарларында не болажагъын толу кюйде токъташдырып гьалиге ерли бирев де болмагъан ва болмажагъы гьакъ. Неге десегиз, бугюн къаранапны 1 барели 66 долларгъа ерли тёбен тюшюп тура.
Гёресиз, Украинадагъы дав агьвалатлагъа байлавлу болуп шону айланасында дюнья оьлчевюнде тувулунгъан гьаллар тюбюкъарадан алмашынып къалды. Демек, гьар не заманда да, хоншунга от тюшсе, ялыны сагъа да тиер деген сыналгъан сёзлерден тийишли гьасилин чыгъарыв да агьамиятлы экенин унутма тюшмей.
Умутлар уллу, хыяллар хыйлы. Тек не этерсен, белгили себеплеге гёре, дюньяны мал ва акъча базарларындагъы гьал къысгъа болжалны ичинде бир де болмагъандай алышынып гетди.
– Биз пачалыкъ береген алапалагъа харлыбыз, дагъы башгъа ерден гелеген къазанч, хайыр да ёкъ, – дей Ленингентге ювукъдагъы школа-интернатда кёп йылланы боюнда чалышагъан муаллим Айзанат Мусаева. – Бираз алда оьзюню ишчи сапары булан Гюнбет районда болгъанда Дагъыстанны Башчысы Рамазан Абдулатипов республикабыздагъы муаллимлени орта айлыкъ алапалары 16-17 минг манат, йылны ахырына таба 18-19 минг манат болажакъ деген эди. Гьакъыкъатда буса бизде тарбиялавчуланы ва муаллимлени алапалары 2-3 минг манатлагъа кемитилип тура.
Не этмеге герек? Мунда, янгыз бир ёл бар. Даим тыш пачалыкълагъа йиберилеген къаранапгъа ва табии ягъарлыкъ газгъа топланагъан харжгъа харлы болуп турма тюшмейдир. Неге тюгюл, къаранап саялы долларны чайкъалагъаны, даражасы алышынагъаны бизин йимик аз-маз алапалагъа харлылагъа зараллы. Тек шо тармакъда савдюгерчилик булан байынагъанлар да къаршылашмай тюгюл. О саялы да, бизин республикабызны башчыларына да тышдан гелеген дотациялагъа харлылыкъда яшап, даим уьстге бозарып турмай, республиканы ичиндеги иш ерлени болдуруп, производствону оьсювюн гючлендирмеге тарыкъ бола.
Дагъыстанны Башчысыны таклифине гёре, къабул этилинген «Экономиканы ачыкълыгъы учун» деген милли борчну талапларындан да баш къачырмагъа тюшмей. Неге десегиз, гьалиги заманда уллу ва увакъ далапчылыкъ булан машгъул болагъанланы бир къадары экономиканы яшыртгъын тармагъына бойсынгъан кююнде къалып тура. Озокъда, налоглардан яшырылагъан производствону ва хайырдан алынагъан гелимлени ачыкъгъа чыгъармай туруп, бизин республикабызны бюджет тармагъында чалышагъанланы орта айлыкъ алапаларын экономика булан машгъул болагъан тайпаланы даражасына етишдирме четим болажагъы гьакъ.
К. КАРАЕВ.
